2.1 Тәуелсіз тұқым қуалау белгілерінің көрінісімен ситуациялық есептерді шешудің мысалдары


1 есеп. Дрозофила шыбынында қарапайым қанаттар рудиментарлы қанаттардан басым (доминат), көздің қалыпты дамуы көзсіздіктен басым болады. Бұл тапсырмада біз 2 белгіні қарастырамыз: қанаттардың пішіні және көздің дамуы. Екі белгі де әртүрлі хромосомаларда болады, сондықтан олар бір-біріне тәуелсіз тұқым қуалау болады.

а) Қарапайым қанаттары бар көзсіз шыбын қалыпты көздері мен рудиментарлы қанаттары бар шыбынмен будандастырады. Ұрпақтың генотиптері мен фенотиптерін анықтаңыз.


б) Екі белгі бойынша гетерозиготалы шыбындар будандастыру. Генотип пен фенотип бойынша бөлінуді анықтаңыз. 


Пеннет торы бойынша осындай бөліну алынады:

9AC : 3Ac : 3aC : 1ac

 

9 бөлігі – қалыпты көздері мен қанаттары бар шыбындар;

3 бөлігі – қалыпты көздері мен рудиментарлы қанаттар бар шыбындар;

3 бөлігі – қалыпты қанаттары бар көзсіз шыбындар;

1 бөлігі – рудиментарлы қанаттар бар көзсіз шыбындар.

в) При скрещивании мух с нормальными глазами и крыльями получено потомство: қалыпты көздер және қалыпты қанаттары бар шыбындармен будандастырған кезде  келесі ұрпақтар алынады:

3/8 – қалыпты көздер мен қалыпты қанаттар;

3/8 – қалыпты қанаттарымен көзсіз;

1/8 – қалыпты көздер және рудиментарлы қанаттар;

1/8 – көзсіз және рудиментарлы қанаттар.

Ата-аналардың генотиптерін анықтаңыз:

Егер ата-аналарда генотиптер болса, белгілердің мұндай бөлінуі мүмкін: АаСс и ааСс.

2.1.1 Ата-аналардың генотипі бойынша балалардың фенотипі мен генотипін анықтау

2 есеп. Адамдарда қоңыр көздер гені көк көздерге, ал оңақай солақайларға доминант етеді. Еркек көгілдір көзді, ал әйел гетерозиготалы, қоңыр көзді оңақай болатын некеде балалар қандай болады.


 

2.1.2 Балалардың фенотипі бойынша ата-аналардың генотипін анықтау 

3 есеп. Көк көзді оңақай қоңыр көзді солақайға үйленді. Олардың екі баласы туылды: қоңыр көзді солақай және көк оңақай. Ата-аналардың генотиптерін анықтаңыз. Жағдайды талдағаннан кейін, қоңыр көзді солақай баланың генотипі тек Аабб болуы мүмкін деп болжауға болады, өйткені әкесінің генотипінде доминантты А гені жоқ, ал көк көзді оңақай генотипі тек aabb, өйткені ананың генотипінде B доминантты ген жоқ. Таким образом, родители должны иметь генотипы: мать – ааВb, отец – Aabb. Осылайша, ата-аналардың генотиптері анасы – aaBb, әкесі – Ааbb болуы керек.

2.1.3 Генетикалық анықталған сипаттамалары бар балалар туылу ықтималдығын анықтау

4 есеп. Адамда қалыпты есту қабілеті саңырау құлақтан доминатты, бұйра шаш түзу шашқа қарағанда доминантты болады.

Бұйра шашты, шешесі түзу шашты болатын саңырау және мылқау ер адам есту қабілеті бойынша гетерозиготалы және түзу шашты әйелге үйленді. Бұл некеде құлағы мылқау, бұйра шашты сәбидің болу ықтималдығы қандай?

Бұйра шашты мылқау баланың туылу ықтималдығы – 25 %.