Есептерді егіздік әдіс бойынша шешуге арналған әрекеттердің келесі тізбегін ұсынамыз:

1) есеп шартын оқып шығыңыз және шартта сәйкесінше К_мб және К_дб дара – және қосзиготалық егіздер үшін бағыттастық коэффициенттерінің сандық мәндерін көрсететініне көз жеткізіңіз;

2) егер дара – және қосзиготалық егіздер үшін бағыттастық коэффициенттерінің мәндері тапсырма шартында көрсетілмесе, онда оларды дара – және қосзиготалық егіздер арасында зерттелетін белгінің пайда болуы туралы ақпаратты қолдана отырып табу керек; 

3) зерттелетін белгінің мұрагерлік коэффициентін анықтау үшін Хольцингер формуласын жазыңыз;

4) дара – және қосзиготалық егіздер үшін бағыттастық коэффициентінің сандық мәндерін алмастыра отырып, Т тұқым қуалаушылық коэффициентінің сандық мәнін табыңыз;

5) егер зерттелетін белгіні қалыптастыруда ортаның (О) қатысу дәрежесін табу талап етілсе, оны тиісті формуланы пайдалана отырып жасаңыз.

7.1.1 Есепті егіздік әдіс бойынша шешу үлгісі

1 есеп. Шизофрения бойынша даразиготалық егіздердің бағыттастығы 67 %, ал қосзиготалық егіздердің сәйкестігі 12,1 % құрайды. Шизофренияның дамуындағы тұқым қуалаушылықтың үлесі және қоршаған ортаның үлесі қандай? 

Есептің шарттарында дара - және қосзиготалық егіздер үшін бағыттастық коэффициентінің сандық мәндері туралы айтылған.

Осы сандық мәндерді жазамыз: K_мб = 67 %; K_дб = 12,1 %.

Енді біз зерттелетін белгінің дамуындағы тұқым қуалаушылықтың (Т) үлесін анықтауға мүмкіндік беретін Хольцингер формуласын және зерттелетін белгінің қалыптасуындағы ортаның (О) үлесін есептеу формуласын жазамыз:

Н = (К_мб – К_дб)/(100 – К_дб);    С = 1 – Н,

мұндағы Т – тұқым қуалаушылыққа ие болу коэффициенті, зерделенетін белгіні қалыптастырудағы тұқым қуалаушылық үлесінің үлесі;

К_МБ – зерттелетін белгі бойынша даразиготалы егіздердің бағыттастық коэффициенті;

К_ДБ – зерттелетін белгі бойынша қосзиготикалы егіздердің бағыттастық коэффициенті;

 С – зерттелетін белгінің қалыптасуындағы ортаның үлесі.

Дара- және қосзиготалық егіздердің бағыттастық коэффициентінің сандық мәндерін Хольцингер формуласына алмастырамыз және тиісті есептеулер жүргіземіз:

Н = (67 – 12,1)/(100 – 12,1) = 54,9/87,9 = 0,645.

Шизофренияның қалыптасуындағы ортаның үлесін анықтау үшін формулаға тұқым қуалаушылық коэффициентінің табылған сандық мәнін алмастырамыз және тиісті есептеулерді орындаймыз:

С = 1 – Н = 1 – 0,645 = 0,355.

Біз шизофренияның қалыптасуындағы тұқым қуалаушылық пен қоршаған ортаның үлесін есептеп шығардық. Есептеулер көрсеткендей, бұл патологияның дамуында тұқым қуалайтын факторлардың елеулі маңызы бар.

2 есеп. Популяциялардың бірінде тыныс демікпесінің тұқым қуалаушылығы зерттелді. 46 жұп даразиготалы және 120 жұп қосзиготалы егіздер зерттелді. Барлық осы жұптарда, кем дегенде, егіздердің біреуі тыныс демікпесінен азап шеккен. Сонымен қатар, 23 жұп даразиготалық егіздерде және 6 жұп қосзиготалық егіздерде екінші егіз де тыныс демікпесімен ауырды. Тыныс демікпесінің тұқым қуалау коэффициентін анықтаңыз.

Біз Хольцингер формуласын қолдану үшін, біз а) даразиготалық егіздер үшін және б) қосзиготалық егіздер үшін тыныс демікпесі бойынша бағыттастық коэффициенттерін есептеуіміз керек.

Алдымен даразиготалық егіздер үшін тыныс демікпесі бойынша бағыттастық коэффициентін есептейміз:

К_мб = 23/46 = 0,5 = 50 %.

Содан кейін біз қосзиготалық егіздер үшін тыныс демікпесі бойынша бағыттастық коэффициентін есептейміз:

К_дб = 6/120 = 0,05 = 5 %.

Тыныс демікпесінің қалыптасуына тұқым қуалаушылықтың қатысу дәрежесін бағалауға мүмкіндік беретін Хольцингер формуласын жазамыз:

Н = (К_мб – К_дб)/(100 – К_дб).

Енді бағыттастық коэффициенттерінің бұрын табылған сандық мәндерін алмастыра отырып, тыныс демікпесінің тұқым қуалаушылық коэффициентін есептейміз:

Н = (50 – 5)/(100 – 5) = 45/95 = 0,47.