Аурудың қоздырғыштары – Alternaria alternata (Fr.) Keisl., (син.: Alternaria tenuies Nees), Bipolaris sorokiniana Sacc. (син.: Helminthosporium sativum P. K. et. B.).

Ауру ұрық бөлігінде дамиды және әртүрлі мөлшердегі қара дақтар түрінде көрінеді, әсіресе дәнді толтыру кезінде ауа ылғалдылығы жоғары жылдары байқалады. Қоздырғыштың түрлік құрамына қарай «қара микробтың» альтернариялық және гельминтоспориозды түрлері ажыратылады. Гельминтоспориозды жұқтырған кезде саңырауқұлақ мицелийі эмбрионға және қалқанға еніп, зертханалық өнгіштігі төмен әлсіз тұқымдар пайда болады, ал олар өнген кезде өскіндер тамыр шіріктеріне ұшырайды. Бидайдың H. sativum саңырауқұлағымен зақымдануы дәннің гүлдену кезеңінде – балауыз піскен кезде болатыны анықталды. Alternaria «қара ұрық» жағдайында саңырауқұлақ дәнді қабықта, эндоспермде және алейрон қабатында локализацияланған, тұқымның өнуі төмендемейді (Кузьмина, 1977).

Қазақстанның Солтүстік-Шығысындағы бидайдың «қара ұрық» этиологиясын зерттеу A.tenuiеs саңырауқұлағы жеміс қабығында орналасып, ұрық тініне енбейтінін көрсетті.

Дәннің «қара ұрығы» Қазақстанда, әсіресе солтүстік және шығыс аймақтарда кең тараған бидай ауруы.

20–25 °С температурада ылғалды камерада 5–7 күннен кейін инкубацияланған тұқымдар мицелийден және саңырауқұлақ спораларынан тұратын мол қара зәйтүн немесе сұрғылт жабынмен жабылады. Оларды конидийлердің морфологиясы бойынша оңай анықтауға болады: Alternaria түрлерінде олар ұзын немесе қысқа тізбекті, жұмыртқа тәрізді, беткейі алмұрт тәрізді, көлденең және бойлық қалқалары бар, өлшемі 20–63 × 9–18 мкм, мойыны қысқа. (72-сурет). B.sorokiniana-да конидиялар дара, тек көлденең қалқаншалары бар, түзу, сопақ тәрізді, өлшемі 14–34 × 20–130 мкм (73-сурет).

72-сурет –Alternaria tenuies конидиялары

73-сурет – Bipolaris sorokiniana конидиялары