4.11 Масақтың фузариозы


Масақ фузариозы – Батыс Еуропада, Беларуссияда және Ресей Федерациясының еуропалық бөлігінде бидайдың ең көп таралған ауруы. Ауру астықты құю кезеңінде көрінеді, оның шпикелет қабықшалары мицелийден және Fusarium тұқымдас саңырауқұлақтардың спораларынан тұратын ақ немесе қызғылт жабындымен жабылған.

Аурудың қоздырғышы 19 түрден тұрады, олардың басым көпшілігі F. sporotrichoides, F. poae, F. avenea. Жоғары патогенді F. graminearum және F. culmorum, қаттылықты және өнгіштіктің төмендеуін тудырады, әлсіз патогенді F. poae F. equiseti, олар кариопсис бетінде локализацияланған, тұқымның себу сапасына әсер етпейді, дегенмен олар жиі ерекшеленеді. Бірінші түрі Солтүстік Кавказда, Қиыр Шығыста, Ресейдің солтүстік-батыс аймағында кең таралған (Гаккаева, Дмитриев, 2012; Левитин, 2012). Беларуссияда қысқы дақылдарға фузариум 60–70 % дейін әсер етеді, негізгі қоздырғыштары-F. oxysporum, F. culmorum және F. sporotrichiella Буга., 2006).

Fusarium тұқымының саңырауқұлақтары кеңінен мамандандырылған және монокотилонды және екібұрышты өсімдіктердің тамыр шірігін тудырады. Инфекция өсімдіктердің егіннен кейінгі қалдықтарында сақталады, топырақта болады, тамыр шірігін тудырады, тұқым арқылы беріледі. Құлақ қатты зақымданған кезде бидай өнімі 50 %-ға дейін төмендейді, тұқымның себу сапасы мен астықтың технологиялық қасиеттері нашарлайды. Fusarium тұқымының жоғары уытты түрлері бар, олар зардап шеккен дәндердің 5 % болған кезде, өнімдер тағамдық мақсаттарға жарамайды.