4.8 Жапырақтардың сары дақтары (пиренофороз)


Симптомдары Septoria nodorum және S. tritici тудыратын септориоздарға өте ұқсас. Жапырақтары зардап шегеді, оларда алдымен дөңгеленген, эллипсоидты, сары, ашық қоңыр дақтар пайда болады, айналасында хлоротикалық аймақ бар, олар тез ұлғаяды, жиі бір-бірімен қосылып, кең жолақтар түзеді (70-сурет). Ауру сабақтың түйін аралықтарында қара қоңыр немесе ашық бұлыңғыр дақтар түрінде, сирек спикелеттерде көрінеді. Аурудың максималды дамуы айдар кезеңінде болады - дәннің сүтті пісуі, күшті зақымдануы жоғарыдан бастап, жапырақтары кеуіп кетеді. Өсімдіктердің зақымдалған мүшелерінде ылғалдылығы жоғары, мицелий және сұр-ақ немесе қою сұр түсті саңырауқұлақтардың споралануы дамиды. Конидиофорлар жапырақ устьицаларынан топ-топ немесе жеке шығады, ұзындығы 10–20-дан 400 мкм-ге дейін, конидийлері түзу немесе сәл иілген, цилиндр тәрізді, сарғыш немесе сарғыш-қоңыр, өлшемі 20–75–270 × 10–24 мкм, бөлімдер саны 2–3-тен 8–10-ға дейін. Саңырауқұлақтың қалталы сатысы бар – Pyrenophora tritici repentis Drechs. ол өсімдіктердің дақыл қалдықтарында түзіледі.

 

70-сурет – Бидайдың сары дақпен зақымданаған жапырақтары

 

    D tritici-repentis саңырауқұлақтарының өсуі мен споралануы үшін оңтайлы температура 20–25 °С, жауын-шашынның жиі және көп болуы аурудың дамуын күшейтеді.