Бидай (Triticum) Қазақстан Республикасының аумағындағы негізгі азық-түлік дәнді дақыл болып табылады. Мәдениетті өсіру кезінде жергілікті астық өндірушілер бірқатар қиыншылықтарға тап болады, мысалы, қолайсыз топырақ-климаттық жағдайлар, дақылдарына қауіп төндіретін және егіннің жоғалуына және оның сапасының төмендеуіне әкелетін зиянды организмдер кешені.

Фитофаг жәндіктер, өсімдік қоздырғыштары агроэкожүйелердің тұрақты компоненттері болып табылады. Саны көбейген кезде дақылдардың шығымдылығын және оның сапасын төмендетеді. Жыл сайын әлемде өсімдіктер зиянкестері мен ауруларына байланысты азық-түлік дақылдарының 25 % – дан астамы жоғалады. Осылайша, зиянкестердің жаппай көбеюі жылдарында жаздық бидайдың өнімділігі 23,2 %-ға дейін төмендейді; эпифитотия жылдарындағы аурулардан 40,0–60,0 %-ға дейін. Тұқымның сапасына жаздық бидай тұқымына тиісті фитосанитариялық бақылаудың болмауы әсер етеді.

Бидайдың зиянды организмдерден алдын алу үшін агробиоценоздардағы фитосанитариялық жағдайдың қалыптасу заңдылықтары туралы ақпаратты үнемі жаңартып отыру қажет, оның негізінде қорғаныс шаралары жоспарланып, ұйымдастырылады, атап айтқанда, бидайдың агроценоздарындағы жәндіктердің түрлік құрамы туралы, олардың бір биотоптан екіншісіне ауысуы, олардың бір-бірімен және өсімдіктермен өзара әрекеттесуі туралы жеткілікті ақпарат және т.с.с.

Жаздық бидай егістіктерінің фитосанитарлық жағдайын бағалау мақсатында республиканың негізгі өңірлерінің бірі ретінде Қазақстанның Солтүстік-Шығысында осы дақылдың астығын өндіру бойынша зерттеулер жүргізілді.

Оқу құралында Қазақстанның Солтүстік-Шығысындағы жаздық бидайдың зиянкестері мен аурулары сипатталған. Ерекше және көпжасушалы зиянкестердің морфологиясы, таралуы, биологиясы және зияндылығы туралы қысқаша мәліметтер, сондай-ақ жаздық бидайдың аса қауіпті ауруларының сипаттамасы келтірілген.

Жаздық бидай аурулары мен олардың қоздырғыштарын, фитофагтардың пайда болуын, олардың морфологиялық белгілерін, биологиясын және зияндылығын сипаттау кезінде зиянды объектілердің ұсынылған топтары, графикалық және коллекциялық материалдар бойынша жеке бақылаулар мен кеңінен танымал жұмыстар қолданылды.

Оқу құралы "Қазақстанның Солтүстік-Шығысындағы жаздық бидайдың деструктивті биотасын (фитофагтар мен фитопатогендер) фитосанитарлық бақылаудың экологиялық жүйесін дамыту" ЖТН AP09058450 жобасы аясында жазылған.