Қазіргі уақытта суда 1000-нан астам, атмосфералық ауада 250-ден астам, топырақта 30-дан астам химиялық заттар үшін ШЖК белгіленген. Сонымен қатар, атмосфералық ауа үшін 400-ден астам зат орнатылған. Гигиеналық ШРК адам денсаулығын қорғау қағидатынан белгіленеді және алыс салдарды (мутагенді, канцерогенді және т.б.) ескеруі тиіс. Көптеген заттар үшін 2 шекті концентрация бар – жедел улану кезінде min (ШРК min өткір), созылмалы улану кезінде min (ШРК min хр. өткір).

Ауада ШРК орнатылған:

Максималды бір реттік ШРК (бұдан әрі – ШРКмбр) – 20–30 минуттық орташа концентрация, ең алдымен заттардың рефлекторлық әсерін зерттеу негізінде анықталады: дененің иісті қызметі, көздің жарық сезімталдығы. 20 минут ішінде ластанудың қысқа мерзімді әсерімен.

Рефлекторлық (органолептикалық) әсер – бұл жоғарғы тыныс жолдарының рецепторларының реакциясы – иіс сезімі, шырышты қабықтың тітіркенуі, тыныс алу.

Орташа тәуліктік ШРК (бұдан әрі – ШРКот) – атмосфералық ластанулардың резорбтивті (жалпы уытты, аллергенді, мутагендік әсерін) әсерін зерттеу негізінде айқындалатын ұзақ уақыт орташаландыру концентрациясы.

Жақын елді мекеннің атмосфералық ауасының шекті-рұқсат етілген шоғырлануы (бұдан әрі – ШРКем) – адамның бүкіл өмір бойы оған зиянды әсер етпеуі керек, оның ішінде қоршаған ортаға ұзақ мерзімді зардаптар.

Жұмыс аймағының шекті рұқсат етілген шоғырлануы (бұдан әрі – ШРКжа) – бүкіл жұмыс өтілі ішінде аптасына 48 сағаттан аспайтын жұмыс кезінде қызметкерлер мен олардың балаларына ауру туғызбайтын концентрация.

Қор коэффициенті көбінесе 2.1-кестеге сәйкес тең қабылданады.

2.1-кесте – Елді мекендердің ауасындағы кейбір ластаушы заттардың рұқсат етілген шекті шоғырлануы (мг/м³)

Кәсіпорын аумағындағы ауа үшін жұмыс аймағында олардың рұқсат етілген шоғырлануының 30 %-нан аспайтын ең жоғары шоғырлануымен ЖЗ-ның болуы рұқсат етілген болып саналады. Химиялық заттарға арналған ШРК олардың әсер ету шектерінің концентрациясына байланысты белгіленеді. ШРК анықтау үшін доза – әсердің тәуелділігі құрылады, ол бойынша ең аз әсер ететін және барынша әсер етпейтін концентрация анықталады.

ШРК ретінде қосылыстың ықтимал қауіптілігіне байланысты белгіленетін тиісті қор коэффициентімен ең төменгі шекті емес концентрация қабылданады.

ШРК анықтау аса сезімтал тестілер бойынша жүзеге асырылады. Бұл жағдайда тікелей немесе жанама зиянды әсер ететін немесе организм бейімделетін концентрация қолайсыз деп танылады. БҚД сараптамалық және есептеу әдісімен анықталады. Шудың рұқсат етілген деңгейін нормалау кезінде ұқсас санитарлық-гигиеналық пікірлерден туындайды

Атмосферадағы радиоактивті заттардың құрамын гигиеналық реттеудің өзіндік негізгі ерекшеліктері бар. Ең алдымен, айырмашылық радиацияның әрекет ету шегінің болмауы қағидатында жатыр, яғни адам ағзасына қандай да бір радионуклидтің кез келген түсуі денсаулық үшін қауіп төндіретінін мойындайды. Б санатындағы адамдар үшін радиация әсерінің негізгі гигиеналық нормативі ретінде (Б. сәулелену көздерімен тікелей жұмыс істемейтін, бірақ радиоактивті заттардың әсеріне ұшырауы мүмкін жұмыс орындарының тұру немесе орналасу жағдайлары бойынша адамдар үшін дозаның шегі (бұдан әрі – ДШ) белгіленген. ДШ – бұл халықтың шектеулі бөлігі (Б санатындағы адамдар) үшін жылына шекті эквивалентті доза. ДШ зиянды әсерлердің өте аз қаупін тудырады. Соматикалық (тікелей зақымдану немесе аурулардың пайда болуы) және генетикалық (2–3 ұрпақтағы ұрпақтарға зиянды әсер ету көріністері) әсерлердің пайда болу ықтималдығы, кем дегенде, әртүрлі сипаттағы факторлар кешенінен («фондық» қауіп) туындайтын тәуекелмен салыстырғанда шамаға төмен. Б (ДШ) санатындағы адамдар үшін рұқсат етілген шоғырлану ДШ-нен туынды шама болып табылады және деммен жұтылатын ауаның орташа жылдық көлемі 7,3 х 106 литр болған кезде өмірінің соңына (70 жыл) дозалық шекке жету есебінен белгіленеді.

Химиялық заттан айырмашылығы, РШ радиоактивтілік бірліктерінде беккерельмен (бұдан әрі – Бк) текше метрмен орнатылады. Ағзаға тек ингаляциялық жол бойынша түсетін радионуклидтерден сәулелену есебінен ДШ қалыптастыру жағдайынан есептелген РШ «радиациялық қауіпсіздік нормаларында» (бұдан әрі РҚН-76/87) табулирленген. Радионуклидтердің ағзаға түсуінің барлық жолдарын, сондай-ақ сыртқы сәулеленуді есепке алу қажеттілігіне байланысты ингаляциялық жол арқылы түскен заттардан ішкі сәулеленуге ДШ-ның бір бөлігі ғана келеді, сондықтан есептелген РШ іс жүзінде әрқашан РҚН-да келтірілгендерден аз болады.