Аудармашылар: Нұрышева Г.Ж., Әбдірасылова Г.З.

Дерек Джонстонның «Философияның қысқаша тарихы» атты бұл еңбегіне философиялық ойдың даму тарихына айрықша үлес қосқан танымал 15 ойшылдың шығармашылығы топтастырылған. Автор Батыс дәстүріндегі көрнекті философтардың негізгі еңбектері мен теорияларын оқырмандарға кезең-кезеңмен таныстыруды көздейді. Кітап тарауларында философтардың өмір сүрген дәуіріне шолу жасалып, сөз болатын шығармалардың негізгі идеяларын талдауға басымдық берілген. Сондай-ақ, жинақта философтардың өмір деректері мен басты еңбектерінің тізімі, сол дәуірдегі ғылыми жаңалықтар мен тарихи оқиғалар, философиялық, әдеби және көркем туындылар да қамтылған. Әр шығармаға арналып оның түйінді идеясын білдіретін ықшам анықтама дайындалған. Тақырыптар хронологиялық ретпен баяндалса да, материал кез келген тараудан бастап түсініп оқи беруге лайықталып, әрқайсысы жеке бітіммен құрастырылған.

Тапсырма:

Адамзат баласының сонау ықылым заманнан басталған білімі, қоғамдық сананың формасы, болмыс пен танымның жалпы заңдылықтары туралы ілім қалай аталады?

Ғылым және мәдениет туралы таңдамалы мақалалары – Қаныш Сәтбаевтың таңдамалы мақалаларының жинағы. 1989 жылы Алматыдағы «Ғылым» баспасында жарық көрген. Қазақ КСР Ғылым Академиясының Ш.Уәлиханов атындағы Тарих, археологиялық және этнографиялық институты дайындаған. Редакция алқасына академиктер Ж.Әбділдин, А.Абдулин, Ш.Шокин, В.И.Штифанов, Ғылым Академиясының мүшелері А.Қошанов, Ш.Сәтбаева, Р.Сүлейменовтер енген. Жауапты редакторы М.Қозыбаев, жауапты шығарушы – Ж.Аханов. 440 бет, таралымы 1500 дана.

Кітапқа Сәтбаевтың мәдениет пен ғылымды дамытудың маңызды проблемаларын көтерген публицисттік еңбектері енген. Қазақ және орыс тілдерінде 8 тараудан тұратын жинақта Үлкен Жезқазған проблемаларын, Қазақстанда ғылымды дамыту мәселелерін көтерген мақалалары топтастырылған. Сондай-ақ ғалымның ертеректе жазған «Томск қаласындағы ұлттар кеші», «Қазақстанның ұлттық театры туралы», «Обаған», «Ер Едіге» секілді мәдениет пен өнер мәселелерін қозғаған мақалалары да қамтылған. Кітап қоғамтанушыларға, ғалымдарға және қалың оқырман қауымға арналған.

Тапсырма:

Адамзат баласының сонау ықылым заманнан басталған білімі, қоғамдық сананың формасы, болмыс пен танымның жалпы заңдылықтары туралы ілім қалай аталады?

Қазақстан Республикасының Болон процесiне қатысудағы мақсаты еуропалық бiлiмге бару жолын кеңейту, оның сапасының одан әрi жоғарылату, білім берудің несиелік жүйесін қолдану, студенттер мен оқытушылық құрамның мобильділігін жоғарылату және де Қазақстандық ЖОО-ның бітіруші түлектерiне еуропа аралық білім стандартына сай диплом беру болып табылады.

1928 жылы ашылған Қазақстандағы тұңғыш жоғары оқу орны Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық университетi халықаралық аренада танылатын ЖОО болды. Қазақстанның педагогикалық университеттерi арасында бiрiншi болып  Абай атындағы КазҰПУ 2007 жылы Болон университетiнде (Италия) университеттердің Ұлы хартиясына қол қойды. Мемлекет деңгейдегi болон процесi 1999 жылы негiзделдi. Осыдан бастап университеттердiң Ұлы хартиясына  әлемнiң 600-ге жуық  ЖОО-ы  кiрдi. Бұл кеңiстiк шекараларындағы бiлiм, азаматтардың мобильділігі,  жұмысқа орналастыру және бiлiм саласындағы қызмет еуропалық еңбек нарығында  бәсекеге қабiлеттiлiгiн  едәуiр жоғарылату, дипломдардың мойындалуына бiртұтас жағдайлар жасауы керек.

Тапсырма:

1. 1999 жылы Болон процесінің Италиядағы Болонья қаласында құру себебін анықтаңыз.

2. Қазақстан Республикасының Болон процесiне енудің

Ежелгі Грекцияда бірден – бір алғашқы жоғары оқу орыны құрылды. Біздің дәуірімізге дейінгі IV ғасырда Платон Афинге жақын жерде, Академге арналған, философиялық, кейін келе Академия деген атқа ие болған мектеп ашты. Академия бірнеше мыңдаған жылдар бойында өмір сүреді және 529 жылы жабылды. Аристотель Афинадағы Аполлона Ликейский храмында басқа оқу орнынЛицей ашты. Лицейде негізінен философияны, физиканы, математиканы және табиғат жөніндегі басқа да ғалымдар оқытылады. Оны қазіргі лицейдің шыққан тегі деуге болады. Эллин дәуіріндегі (308 – 246 б.ғ.д) Птоломей Мусеум (латыншы Museum – Музаларға арналған орын) құрды. Лекциялық сабақ формасында онда ғылым негіздеріне – математикалық, астрономия, жаратылыстану, медицина және тарих оқытылады.

Онда Архимед, Евклид, Эратосфендер дәріс береді. Мусеум кітап қорын және басқа мәдени құндылықтарды сақтауда маңызы зор болды. Қазіргі күнгі мұражай сол Мусеумнің тарихи жалғасы десек болады. Жоғары оқу орындарының басқаша варианты ежелгі грекияда философиялық мектеп пен Эфебийлер (әскери – спорттық бағыттағы оқу – тәрбие орыны) болды. 425 жылы Константинопольде жоғары мектеп аудиториум (латынша audire – тыңдау) ашылды. 850 жылы ислам өмірінде Бағдатта даналық үйлерінің пайда болуы білім берудегі айтарлықтай оқиға болды. Даналық үйлерінде ірі ғалымдар мен олардың шәкірттері бас қосатын болды. Олар пікір талас, әдеби шығармаларды оқу және талдау, философиялық және ғылыми шығармалар мен трактаттар, қол жазбалар дайындады, сонымен бірге лекция оқыды.

Ежелгі Грекцияда бірден – бір алғашқы жоғары оқу орыны құрылды. Біздің дәуірімізге дейінгі IV ғасырда Платон Афинге жақын жерде, Академге арналған, философиялық, кейін келе Академия деген атқа ие болған мектеп ашты. Академия бірнеше мыңдаған жылдар бойында өмір сүреді және 529 жылы жабылды. Аристотель Афинадағы Аполлона Ликейский храмында басқа оқу орнынЛицей ашты. Лицейде негізінен философияны, физиканы, математиканы және табиғат жөніндегі басқа да ғалымдар оқытылады. Оны қазіргі лицейдің шыққан тегі деуге болады. Эллин дәуіріндегі (308 – 246 б.ғ.д) Птоломей Мусеум (латыншы Museum – Музаларға арналған орын) құрды. Лекциялық сабақ формасында онда ғылым негіздеріне – математикалық, астрономия, жаратылыстану, медицина және тарих оқытылады.

Онда Архимед, Евклид, Эратосфендер дәріс береді. Мусеум кітап қорын және басқа мәдени құндылықтарды сақтауда маңызы зор болды. Қазіргі күнгі мұражай сол Мусеумнің тарихи жалғасы десек болады. Жоғары оқу орындарының басқаша варианты ежелгі грекияда философиялық мектеп пен Эфебийлер (әскери – спорттық бағыттағы оқу – тәрбие орыны) болды. 425 жылы Константинопольде жоғары мектеп аудиториум (латынша audire – тыңдау) ашылды. 850 жылы ислам өмірінде Бағдатта даналық үйлерінің пайда болуы білім берудегі айтарлықтай оқиға болды. Даналық үйлерінде ірі ғалымдар мен олардың шәкірттері бас қосатын болды. Олар пікір талас, әдеби шығармаларды оқу және талдау, философиялық және ғылыми шығармалар мен трактаттар, қол жазбалар дайындады, сонымен бірге лекция оқыды.

Б.з.д. V-III ғасырларда – эллинизм дәуірінде Александрияда философия, филология, медицина және математиканы ғылыми дифференциацияға байланысты жеке-жеке қарастыратын жоғары деңгейдегі мектептер ашыла бастады.

Ежелгі Грекия философтары жастарға білім, соның ішінде жоғары білім беру жүйесін жасауға көп көңіл бөлді. Платон (б.з.д. 428—348 ж.)  аристократтық жастарға арналған білім берудің 3 деңгейлі жүйесін жасап шығарып, оның үшінші сатысын ерекше атап көрсетті. Бұл деңгейде оқитын балалардың ойлау қабілеті өте жоғары болды, олар пәнді зерттегенде қолданбалы мағынада емес, философиялық тұрғыдан қарастырды (мысалы, астрономияны мұхитта жүзу үшін емес, аспан әлемінің шексіздігі жөнінде ойлау үшін пайдаланды). Бұл деңгейді бітіріп (30 жаста), өзінің ерекше философиялық талантымен көзге түскендер ары қарай өз білімдерін 35 жасқа дейін жалғастырып, ел басқаруға дайындалды. Үшінші жүйенің болуын б.з.д. ІІІ ғасырда өмір сүрген Аристотель да қолдады. Оның ойынша, адамдардың ойлау қабілетін тереңдетуге, дамытуға үшінші деңгейдің пайдасы өте көп. Білім беру жүйесін деңгей-деңгейге бөлу осы күнге дейін сақталған. Ғылымның, техниканың және мәдениеттің дамуымен ол деңгейлердің аттары өзгеріп, аралық деңгейлер қосылды, білім берудің мазмұны өзгеріп білім беру ғылыми тұрғыдан дамыды.

Тапсырма:

Латынша «жиынтық», « жинақ» деген мағына беретін оқу орнының атауын анықтаңыз: