Ұсынылған жобаның инвестициялық ниеті. Құрылысқа дайындық ұсынылған жобаның инвестициялық ниетін қалыптастырудан басталады. «Құрылыс» ұғымының өзі жеке ғимараттар мен құрылыстарды жаңа салуды, кеңейтуді, реконструкциялауды, қалпына келтіруді және техникалық қайта жарақтандыруды, сондай-ақ жер учаскелерін абаттандыруды қамтиды.

Ұсынылған жобаның инвестициялық ниеті мыналарды қамтиды:

- инвестордың (тапсырыс берушінің) максималды пайда (кіріс) алу үшін инвестициялаудың ең қолайлы нұсқасын таңдауы;

- табиғат қорғау және басқа да жергілікті органдардың келісімдерінің алдын ала шарттарын айқындай отырып, құрылыстың таңдалған орнында (өңірінде) болжамды объектіге инвестициялаудың орындылығын негіздеу;

- инвестордың қаржылық мүмкіндіктері шегінде шамамен техникалық-экономикалық көрсеткіштерді белгілеу;

- қаржыландырудың қажетті көлемін және қаржыландыру көздерін белгілеу;

- инвестициялық жоспарды іске асырудың оңтайлы нұсқасын анықтау;

- объектіні салуға инвестициялаудың орындылығы (орынсыздығы) туралы түбегейлі шешім қабылдау.

Инвестициялық жоспарды пысықтау мынадай материалдардағы шарттарды, деректерді және ережелерді ескере отырып жүзеге асырылады:

- аумақты дамыту болжамдары, оның ішінде экономикалық, әлеуметтік және т. б.;

- өндіргіш күштерді дамыту және орналастыру схемалары;

- өнеркәсіптік тораптарды дамыту схемалары;

- қала құрылысы құжаттамасы;

- аналогтық объектілердің жобалары;

- бұрын жүргізілген маркетингтік зерттеулер:

- ғылыми-зерттеу және конструкторлық әзірлемелер;

- жарнамалар, каталогтар;

- басқа ақпараттық және статистикалық деректер.

Инвестициялық жоспардың материалдары кәсіпорынның, ғимараттың және құрылыстың құрылысына инвестициялау ниеттері туралы декларацияны (өтініш хатты) әзірлеу кезінде, сондай-ақ бизнес-жоспар элементтерін пысықтау үшін пайдаланылады.

Құрылысқа инвестициялау ниеті туралы декларацияда ақпарат болуы керек:

- инвестициялаудың мақсаттары, көздері мен мүмкіндіктері туралы;

- объектінің орналасу нұсқалары, құрылыс және пайдалануға беру мерзімдері;

- техникалық-экономикалық көрсеткіштер;

- өнеркәсіптік, радиациялық және экологиялық қауіпсіздік.

Декларацияны әзірлеу қала құрылысы құжаттамасында қамтылған шарттарды, деректерді және ережелерді ескере отырып жүзеге асырылады:

- қоныстандыру схемалары, аудандық жоспарлау, промуэлалар, бас жоспарлар, өндіргіш күштерді дамыту және орналастыру схемалары және пайдалану үшін басқа да мүмкін материалдар, сондай-ақ инвестициялық ниет (инвестициялау мақсаттары) және жергілікті әкімшіліктер ұсынған шарттар мен талаптар негізінде.

Декларация материалдары негіз болып табылады:

- күрделі объектілер бойынша – кәсіпорынның, ғимараттың немесе құрылыстың құрылысына инвестициялау, алдын ала техникалық және экологиялық шарттарды беру және алу ниеттерін іске асыру мүмкіндігі туралы жергілікті атқарушы органның шешімін алу үшін;

- жекелеген күрделі емес объектілерге (атқарушы билік органының шешімі бойынша) – қабылданатын құрылыс-техникалық шешімдерге қажетті келісімдер жүргізу, жер учаскесін таңдау актісін рәсімдеу және объектіні орналастыру орнын алдын ала келісу туралы шешім алу үшін.

Ниет туралы декларацияны инвестор қарауға жібереді:

а) республикалық объектілер үшін – республикалық атқарушы билік органдарына;

б) жергілікті маңызы бар объектілер – объектіні орналастыру көзделетін жергілікті өзін-өзі басқару органдарына.

Ниеттер туралы декларацияны оң қарау нәтижелері бойынша инвестор белгіленген тәртіппен инвестициялардың негіздемелерін әзірлеу туралы шешім қабылдайды.

Декларация негізінде жекелеген күрделі емес объектілер бойынша атқарушы билік органының шешімі бойынша жер учаскесін таңдау актісі рәсімделуі мүмкін.

Ниет туралы декларация құрамындағы экологиялық талаптар. Инвестициялау мақсатын анықтау кезеңінде инвестор келесі экологиялық талаптарды орындауы керек:

- инвестициялық объектіні әлеуетті орналастыру ауданына экологиялық бағалау жүргізу;

- жоспарланған кәсіпорынның (өндірістің) қоршаған ортаға әсер ету көздерін бағалау;

- табиғат пайдалану шарттары мен шекаралық экологиялық шарттарды алдын ала келісуді алу.

Экологиялық талаптарды орындау жоспарланған іс-шаралардың экологиялық қауіптілігін бағалауға, жоспарланған объектілердің қоршаған ортаға әсерінің экологиялық, әлеуметтік және экономикалық салдарын уақтылы есепке алуға мүмкіндік береді.

Инвесторлардың құжаттамадағы экологиялық негізделген шешімдері кепілдік беруі керек:

- халықтың экологиялық қауіпсіздігі;

- аумақтардың орнықты әлеуметтік-экономикалық дамуы кезінде табиғи ортаға және халыққа ең аз залал;

- халықтың тұруы үшін қолайлы экологиялық жағдайлар;

- табиғи, материалдық, отын-энергетикалық және еңбек ресурстарын ұтымды және үнемді жұмсау;

- экологиялық қауіпсіз өнім шығару;

- биологиялық әртүрлілікті, ауаның тазалығын, сумен жабдықтау көздерін және басқа да табиғи объектілерді, халықтың тарихи мұрасын сақтау;

- жоғары өнімді аз немесе қалдықсыз (қайта өңдеуге болмайтын қалдықтарды жасамайтын) технологиялық жабдықтар мен техниканы енгізу.

Инвестиция алдындағы құжаттамадағы экологиялық негіздемеге қойылатын талаптар ҚР ҚОҚ министрлігінің бұйрығымен бекітілген «Шаруашылық және өзге де қызметтің экологиялық негіздемесі жөніндегі нұсқаулықта» тұжырымдалған.

Инвестицияға дейінгі құжаттамада көзделіп отырған қызметтің экологиялық тәуекелін айқындау, осы қызметтің әртүрлі нұсқалары кезінде табиғат пайдаланудың ұтымдылығын бағалау үшін жеткілікті ақпарат қамтылуға тиіс. Жоспарланған қызмет:

- табиғи және еңбек ресурстарын пайдалану бөлігінде бұрын іске асыруға қабылданған бағдарламалар мен жобалармен өзара байланысты болуға және өңірдің ұзақ мерзімді мүдделерін, басым ландшафттардың функционалдық маңыздылығын, қалыптасқан ұлттық дәстүрлер мен мәдени-тарихи мұраны ескеруге;

- аумақты орнықты экологиялық қауіпсіз дамыту қағидаттарына сәйкес келуге, халықтың денсаулығына қауіп төндірмеуге;

-табиғи ресурстарды ұтымды пайдалануға, табиғи байлықты сақтауға, аймақтың табиғи экожүйелерінің бірегейлігіне және оның демографиялық ерекшеліктеріне, тарихи-мәдени мұрасына ықпал ету.

Инвестицияға дейінгі құжаттаманың экологиялық негіздемесі үшін бастапқы деректерді жарияланған және қор материалдарын жинау, аумақты барлау зерттеу негізінде алуға болады.

Инвестиция алдындағы материалдардың экологиялық негіздемесі ауданда орналастырылуы мүмкін қызметті дамыту мүмкіндігін бағалауды қамтуы тиіс:

- табиғи орта сапасының нормативтері;

- табиғатты пайдалануға шектеулердің қолданыстағы жүйесі;

- жоспарланған төгінділер, шығарындылар, өндіріс қалдықтары және басқа да әсер ету түрлері кезіндегі қоршаған ортаның болжамды жай-күйі.

Жоспарланған қызметтің экологиялық қауіптілігінің болжамы талдауға негізделуі керек:

- аумақтардың табиғи-ресурстық әлеуеті,

- табиғи, еңбек және басқа ресурстарды пайдалану,

- табиғи ортаның, тарихи-мәдени мұраның жай-күйі;

- маңызды ресурстарға қажеттіліктер;

- жоспарланған қызметті іске асыру кезіндегі экологиялық жағдайдың мүмкін болатын өзгерістерін және осы өзгерістердің аумақтың әлеуметтік-экономикалық дамуы үшін салдарын бағалау.

Бақылау сұрақтары

1. Жылу электр станциясының әсерін болжау үшін қандай әдістерді қолдануға болады?
2. ҚОӘБ сапасын бақылау үшін қандай критерийлерді қолдануға болады?
3. Су объектілеріне әсерді бағалау критерийлерін тізімдеңіз?
4. Атмосфералық ауаға әсерді бағалау критерийлерін атаңыз?
5. Жерге әсер етуді бағалау критерийлерін тізімдеңіз?