2.5 Жедел-диспетчерлік персонал


Өңірлік диспетчерлік орталық (ӨДО) пен энергия объектісінің жедел-диспетчерлік персоналының құрамына үш топ кіреді.

Бірінші топ − ауысымдағы электр жабдықтарының жұмысын пайдаланатын, қызмет көрсететін және басқаратын, сондай-ақ оның басқару органдарына әсер ететін жедел персонал.

Екінші топ − бұл электр жабдықтарын басқару органдарына әсер етуге құқығы бар жедел-жөндеу персоналы.

Үшінші топ − өздеріне бекітілген энергия объектілерінде жұмыс істейтін ауысымдағы бағынысты персоналды басқаруды жүзеге асыратын жедел басшылар.

Жедел-диспетчерлік персонал жұмыстарды өндірістік және лауазымдық нұсқаулықтарға сәйкес жүргізуге және жоғары тұрған жедел персоналдың өкімдерін сөзсіз орындауға, сондай-ақ энергия объектісінің (электр желісі, жылу желісі, электр станциясы) қауіпсіз, сенімді және үнемді жұмысын қамтамасыз етуге міндетті.

Талап етілетін біліктілікке сәйкес келуі тиіс жедел-диспетчерлік персоналға қабылдау салалық нормативтер мен құжаттамаға сәйкес жүзеге асырылады.

Жедел-диспетчерлік персоналдың жұмыс орындарын қоса атқару кезінде ауысымда толық емес құраммен жұмыс істеуге рұқсат Қызмет көрсетілетін энергия объектісі басшысының жазбаша өкімі болған кезде ғана болуы мүмкін.

Жедел-диспетчерлік персонал ауысым кезінде ТЭҚТПЕ, зауыттық және жергілікті нұсқаулықтар мен басқа да құжаттаманы сақтамаған кезде жауапты болады.

Авариялық жағдайлар туындаған, электр жабдығының жұмыс режимі бұзылған және өрт шыққан кезде жедел-диспетчерлік персонал энергия объектілерінің қалыпты жұмысы қалпына келтірілгенге дейін осы ақауларды жою жөнінде шаралар қабылдауға және бекітілген Нұсқаулық бойынша жоғары тұрған жедел-диспетчерлік персонал мен әкімшілікке хабарлауға міндетті.

Жоғары тұрған жедел-диспетчерлік персонал өзінің қарауындағы және басқаруындағы электр жабдығы үшін жауапты болады, экономикалық залал келтіруге және адам денсаулығына зиян келтіруге әкеп соғатын жағдайларды қоспағанда, электр жабдығын оны білмей енгізуге немесе пайдаланудан шығаруға болмайды.

Жоғары тұрған жедел-диспетчерлік персонал жедел өкімді нақты және қысқа тұжырымдауға міндетті.

Жедел өкімді алған кезде жедел-диспетчерлік персонал тез және дәл орындау үшін осы өкімнің дұрыс түсінілгеніне көз жеткізу үшін оны қайта айтуға міндетті.

Жедел-диспетчерлік персонал барлық өкімдерді немесе рұқсаттарды (алынған немесе берілген) жедел журналға тіркеуге міндетті. Электрондық жазу құрылғысындағы барлық жазбалар да жедел журналға енгізіледі және әкімшілік-техникалық басшылық тексереді.

Жазбалар техникалық жағынан сауатты ресімделуі тиіс және терминологиядан ауытқуға жол берілмейді. Барлық терминология кәсіпорында бекітілген нұсқаулықтарға сәйкес келуі керек.

Барлық жедел келіссөздер ауысым бастықтарының келіссөздерін қоса алғанда, диспетчерлік басқарудың барлық деңгейлеріндегі құрылғыларда автоматты түрде жазылуы тиіс.

Электр жабдығын пайдалану режимі өзгерген кезде өкімде өзгертілетін режимдік параметрдің барлық мәндері және осы параметрдің көрсетілген мәніне қол жеткізілуі тиіс уақыт тіркеледі және өкімді беру уақыты көрсетіледі.

Басқарушы әкімшілік-техникалық персоналдан өкім алған кезде жедел-диспетчерлік персонал энергия объектілеріне техникалық қызмет көрсетуге қатысты мәселелер қозғалған кезде оны жоғары тұрған жедел-диспетчерлік персоналмен келіседі.

Егер жедел-диспетчерлік персонал өкімді дұрыс емес деп есептесе, онда ол бұл туралы жоғары тұрған жедел-диспетчерлік персоналға баяндайды. Осы өкімнің дұрыстығы расталған кезде жедел-диспетчерлік персонал оны орындайды, бірақ электр энергиясын тұтынушылардың электрмен жабдықталуын жоғалтуға және электр жабдығының бүлінуіне әкеп соғуы мүмкін ҚТЕ (қауіпсіздік техникасы ережелері) [11] бұзылған кезде кернеуді орындауға жол берілмейді. Осы өкімді орындаудан бас тартуды жедел-диспетчерлік персонал тиісті әкімшілік-техникалық басшыға жеткізеді және жедел журналға тіркеуге міндетті.

Резервтегі жедел-диспетчерлік персонал қатарындағы қызметкер ауысымда жұмыс істейтін тиісті басшы жедел-диспетчерлік персоналдың рұқсаты бола отырып, энергия объектілеріне қызмет көрсету жөніндегі жұмыстарға (лауазымдық құзыреттері болған кезде) тартылуы мүмкін.

Жедел-диспетчерлік персоналдың қызметкерлерін ауыстыру туралы рұқсат тиісті әкімшілік-техникалық персонал қол қойған ауыстыру кестесінің келісімі болған кезде және жоғары тұрған жедел-диспетчерлік персоналды хабардар еткен кезде рұқсат етіледі.

Қағидалар бойынша энергия объектілеріне қызмет көрсету кезінде қатарынан екі ауысым бойы жұмыс істеуге жол берілмейді.

Қағидалар бойынша энергия объектілеріне қызмет көрсету кезінде қатарынан екі ауысым бойы жұмыс істеуге жол берілмейді.

Лауазымдық нұсқаулық бойынша жедел-диспетчерлік персоналдың құрамына кіретін әрбір қызметкер алдымен ауысымды қабылдайды, ал энергия объектісіндегі жұмыстар аяқталғаннан кейін ауысымды тиісті кесте бойынша келесі қызметкерге тапсырады.

Ауысымды берместен жұмыс орнынан кетуге жол берілмейді.

Ауысымды қабылдау кезінде жедел-диспетчерлік персоналдың құрамына кіретін қызметкер:

- лауазымдық нұсқаулықтарға сәйкес оның қарамағындағы электр жабдықтарының жай-күйін тексеру;

- ерекше бақылау және жұмыстың тоқтауын болдырмау үшін электр қондырғысы туралы, сондай-ақ ауысымды тапсыратын қызметкерден резервтегі немесе жөндеудегі электр жабдығы туралы қажетті ақпаратты алуға;

- Тапсырыс, наряд және өкім бойынша осы учаскеде жүргізілетін жұмыстар туралы білуге;

- жұмыс мүкәммалының, жұмыс үй-жайларының кілттерінің, сондай-ақ құжаттаманың жұмысқа қабілеттілігін тексеру (қабылдау);

- алдыңғы кезекшілік ауысымында өткен ақпарат пен жазбаларды, сондай-ақ өкімдерді зерделеу;

- бағынысты жедел-диспетчерлік персоналдан кезекшілікке ауысымға кіру туралы баянат қабылдауға және кезекшілікті қабылдау кезінде анықталған кемшіліктер туралы тікелей ауысым бастығына есеп беруге;

-кезекшіліктің ауысымын қабылдау-тапсыру туралы журналға немесе ведомосқа оның тиісті қолымен және тапсырушының (алдыңғы ауысымның) қолымен жазу.

Жедел-диспетчерлік персонал қағидалар мен нұсқаулықтарға сәйкес РҚА құрылғыларының, байланыс және телемеханика құралдарының, сигнализацияның жұмыс орнындағы сағат жұмысын тексеруді жіберіп алмастан жұмысын жүйелі түрде тексеруге міндетті.

Жедел-диспетчерлік персоналдың міндеттеріне жұмыс электр қондырғыларынан резервтік электр қондырғыларына ауысуды жүзеге асыру, сондай-ақ бекітілген жұмыс кестесі бойынша электр қондырғыларын сынамалау мен тексеруді жүзеге асыру кіреді.

Өз міндеттерін орындамаған кезде жедел-диспетчерлік персонал жедел және әкімшілік-техникалық басшыларды жұмыс орнынан шығарып, ауыстыру кестесін жасай алады немесе ауысымдағы міндеттерді қайта бөле алады.

Жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде жедел-диспетчерлік персонал жоғары тұрған жедел-диспетчерлік персоналдың өкімі бойынша жұмыстардың осы түрін орындауға уақытша қосыла алады, бұл ретте ол жөндеу жұмыстары аяқталған уақытта өз міндеттерінен босатылады.  Бұл ретте журналға тиісті жазбалар енгізілуі және қауіпсіздік техникасының талаптары сақталуы тиіс.

Электр жабдығы жұмыс істеген кезде энергия объектілерінің қайтарымсыз ысырабы мен суды тұтыну көлемі қысқартылуы, сондай-ақ атмосфераға қауіпті заттар шығарындылары мен су ресурстарына төгінділердің, шудың, дірілдің, электр және магнит өрістерінің сыртқы ортаға зиянды әсерін және адам мен қоршаған ортаға өзге де зиянды физикалық әсерлерді болдырмау үшін шаралар сақталуы тиіс.

Барлық шығарындылар шекті жол берілетін нормаларға, ал су ресурстарына төгінділер – әрбір энергия объектісі үшін арнайы экологиялық заңнамамен жеке қабылданатын шекті жол берілетін немесе уақытша келісілген төгінділер нормаларына сәйкес келуге тиіс.

Электр және магнит өрістерінің кернеулігі жедел-диспетчерлік персоналдың қауіпсіз жұмысын қамтамасыз ету үшін осы факторлардың рұқсат етілген шекті деңгейіне сәйкес келуі тиіс. Шу әсері оған әсер етпеуі керек, ол жабдықтың дыбыстық қуат нормаларына сәйкес келуі керек.

Жылу электр станциялары мен жылыту қазандықтарына ерекше қолайсыз ауа райы жағдайлары әсер еткен кезде қоршаған ортаға зиянды шығарындыларды азайту үшін іс-шаралар әзірленеді.  Энергия объектілерінде авариялық және басқа да дүркін шығарындыларды болдырмау жөніндегі нұсқаулықтар болуға тиіс. Бұл іс-шаралар аумақтық қоршаған ортаны қорғау басқармаларымен келісіледі.

Белгіленген санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларды, табиғатты қорғау талаптарын, сондай-ақ гигиеналық нормативтерді сақтамай электр жабдықтарында жұмыс істеуге тыйым салынады.

Энергия объектілерін газ тазарту және шаң тұтқыш жабдықтарда пайдалану жөніндегі іс-шаралар экологиялық заңнаманың талаптарына сәйкес келеді.

Энергия объектілерінде қоршаған ортаға зиянды заттардың шығарындылары мен төгінділерін, су көздеріне алынатын және ағызылатын су көлемін міндетті бақылау және есепке алу үшін тұрақты жұмыс істейтін Автоматты аспаптар орнатылады. Әуе ЭБЖ-де санитариялық-қорғаныш аймағындағы электр және магнит өрістерінің кернеулігі тексеріледі.