Жабдықтың жұмыс қабілеттілігін қамтамасыз етуге негізінен АЖ және ТҚК жүргізуді мінсіз ұйымдастыру арқылы қол жеткізіледі. ТҚК жабдықты жұмысқа қабілетті күйде тұрақты ұстап тұруға бағытталған жоспарлы-алдын алу тексерулері (ЖАТ) жүйесі бойынша жүргізіледі [19-21]. Тексеруді Жөндеу-механикалық цехының инспекторлары – жоғары білікті персонал жүргізеді. Олар кішігірім ақауларды жояды және негізгі жөндеу тобының араласу қажеттілігін анықтайды. ЖАТ жүргізуді тіркеу үшін инспекторлық парақтар қолданылады. Тексеру кезеңділігі: 15 күн, 1 ай, 3 ай және 6 ай. Инспекторлық парақтарда тексерудің мазмұны сипатталды, оның орындалуы, жабдықтың жағдайы және т.б. егер ақаулықты өз бетінше жою мүмкін болмаса, инспектор белгі қойып, тексеруден кейін жөндеуге өтініш-хабарлама жазды. Инспекторлық парақтар үнемі талдау жүргізу үшін жабдықтарды пайдалану бюросына күн сайын тапсырылып отырды [22-24].

Кәсіпорындарда жабдықтарға қызмет көрсетуді ұйымдастырудың негізгі міндеттері:

- ЖАТ жүйесін жабдық жұмысының сенімділігін арттырудың және оның тұрып қалуын төмендетудің негізгі жолы ретінде жүзеге асыру және жетілдіру;

- сатуға тікелей өнім шығаратын негізгі технологиялық жабдықтың максималды сенімділігі мен үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету;

- осы кәсіпорынның өндіріс ерекшеліктерін мұқият есепке алу және экономикалық талдау негізінде әр түрлі жабдықтарға арналған ҚТҚ жүйесінің ұтымды көлемін енгізудің орындылығын анықтау;

- орталықтандырылған жоспарлаудың жедел диспетчерлендірумен үйлесуі;

- саны бойынша оңтайлы жөндеу қызметін ұйымдастыру;

- ЖАТ жүйесін әзірлеу үшін консультациялық фирмалардың қызметтерін пайдалану;

- жөндеу фирмаларының қызметтерін пайдалану, қосалқы бөлшектер өндірісін орталықтандыру;

- есептеу техникасы мен басқа да құралдарды пайдалану, еңбекті механикаландыру және автоматтандыру;

- жөндеу персоналының кәсіби даярлығын арттыру;

- жөндеу жұмысшыларының еңбегін нормалау және еңбекақы төлеуді жетілдіру.

Кейбір компаниялар ЖАТ жүйесінің экономикалық тиімділігін талдауға көп көңіл бөледі (сурет. 4.1)

ЖАТ жүйесі бойынша жұмыстардың экономикалық деңгейін бағалаудағы негізгі фактор жабдықтардың тұрып қалу құны болып табылады. Егер жабдықтың істен шығуынан туындаған шығындар байқалмаса, онда оларды азайтуға қаражат бөлу орынсыз (4.2-сурет). Мұнда жөндеу және техникалық қызмет көрсету шығындары мен тоқтап қалу құны арасындағы байланыс оңтайлы нүктесі "0"болатын қисықпен көрсетілген.

4.1 - сурет. Оңтайлы қызмет көрсету жиілігін анықтау

ЭЕМ қарапайым ақпаратты беру үшін қолданылады:

- ЖАТ-ның апта сайынғы кестелері және оларды орындау нәтижелері;

- ЖАТ нақты шығындары туралы апта сайынғы мәліметтер;

- жабдықтың әрбір бірлігі бойынша жұмыс уақыты мен бос тұруы туралы мәліметтер және басқа да ақпарат.

ЖАТ жүйесін одан әрі жетілдіру әдістері мен нысандарын іздеу жаңа жүйелерді дамытуда көрініс тапты, мысалы:

- Техникалық қызмет көрсету туралы ескерту жүйесі жобалау сатысында жабдыққа қызмет көрсету қажеттілігін азайту немесе толығымен жою міндетін қояды. Бұл жүйенің негізі жабдықтың жоғары құны және оған қызмет көрсетудің минималды көлемін қамтамасыз ету болып табылады.

- Түзетуші қызмет көрсету жүйесі қызмет көрсету тым үлкен шығыстарды тудыратын тораптар мен бөлшектерді анықтау мақсатында жабдыққа қызмет көрсетуге арналған шығындарды тұрақты талдау бағдарламасы; осы көтерілген шығыстардың себептері және оларды жою жөніндегі іс-шараларды жүргізу болып табылады. Бұл жүйені енгізу ЭЕМ кеңінен таралуына ықпал етеді, бұл жеке компоненттер мен бөлшектер тұрғысынан техникалық қызмет көрсету шығындарын ескеруді қамтамасыз етеді.

- Болжап қызмет көрсету жүйесі жабдықтың және оның тораптарының жай – күйін, оның техникалық сипаттамалары мен параметрлерін үздіксіз бақылау негізінде-техникалық диагностика негізінде жабдықтың ықтимал бұзылуын алдын ала болжауды мақсат етеді. Бұл жүйенің дамуы үнемі кеңейіп келе жатқан техникалық базаға негізделген.

– Жөндеу басымдықтарының жүйесі мыналардан тұрады: жөндеу жұмыстарының кезектілігі екі факторға – жабдықтың дәрежесіне (оның өндірістік процестегі орны) және жұмыс дәрежесіне байланысты.

4.2 - сурет. Жөндеу және техникалық қызмет көрсету шығындары мен тоқтап қалу құнының оңтайлы арақатынасының нүктесі

Мұндағы барлық жабдықтар топтарға жіктеледі, барлығы 10. Ең жоғары дәреже (10 балл) кәсіпорынды энергиямен қамтамасыз ететін жабдыққа беріледі. Келесі дәреже (9) резерві жоқ негізгі өндірістік жабдыққа беріледі және т.б. 1 балдық бағаны негізгі өндірістік кешеннің жұмыс істеуіне байланысты емес ғимараттар, жолдар мен жабдықтар алады.

Жұмыстар да балл бойынша бағаланады. Авариялық жұмыстар мен жұмыскерлердің өмірі мен денсаулығына қауіпті жоюға байланысты жұмыстар он балл алады. 9 балда майлау, бақылау тексерулері, жабдықтың істен шығуын немесе өндірістік процесс барысында бұзушылықтарды болдырмау үшін жүйелі түрде орындалатын күрделі жөндеулер сияқты жұмыс түрлері бағаланады. Ең төменгі балл жабдықтар мен ғимараттардың сыртқы түрін сақтауға байланысты жұмыстарға беріледі.

Жөндеудің басымдылығы жабдықтың балдық бағасын жұмыстың балдық бағасына көбейту арқылы анықталады. Алынған мәндер жөндеу жұмыстарын жоспарлау кезінде тиісті негіз болып табылады.

ТҚК әдістемелік басшылықты, энергия шаруашылығы жабдықтары мен желілерінің техникалық жай-күйін бақылауды, сондай-ақ ТҚК операцияларын, жоспарлы ТҚК жүргізу кестелерін және электр жабдықтарын тексеруді және т.б. жоспарлауды бас энергетик бөлімі жүзеге асырады.

Электр желілік шаруашылыққа және негізгі электр жабдығына ТҚК ұйымдастыру:

- барлық негізгі және қосалқы электр жабдықтарына және ведомстволық бағынысты электр желілеріне (сынақтардан басқа) ТҚК барлық түрлерін жүргізу Бас энергетика бөлімінің (электр цехының) жедел немесе жедел-жөндеу персоналына жүктеледі);

- технологиялық цехтардың кезекші персоналына Цех ішіндегі электр жабдықтарына ТҚК жүктеледі;

- сынақтардың барлық түрлерін бас энергетик бөлімінің қарамағындағы сынақтар жөніндегі орталық электр техникалық зертхана орындайды;

- арнайы сынақ түрі-желдету бюросы немесе келісімшарт бойынша мердігер ұйым жүзеге асыратын желдету жүйелерін сынау.

Жалпы жағдайда энергетикалық қызмет электр жабдықтарының және оның барлық қосалқы жүйелерінің жұмысын қамтамасыз етеді. Сондықтан жедел персоналға қосалқы станциялардың кезекші персоналы, қазандық қондырғыларына, компрессорларға, сорғыларға, оттегі қондырғыларына, энергия түрлендіргіштеріне және т. б. қызмет көрсететін персонал жатады. Жүктелген міндеттерге сәйкес персоналдың саны әр түрлі болуы мүмкін және ол штат кестесі, ҚТЕ, ТПЕ және пайдалану нұсқаулықтары негізінде айқындалады.

Реттелетін ТҚК жұмыстары негізінен кәсіпорынның жедел - жөндеу Электр техникалық персоналына жүктеледі. Мұндай персоналға пайдалану бригадаларын жөндеу құрамына енгізілген барлық қызметкерлер жатады. Бұл электр техникалық жөндеу персоналы, дәнекерлеушілер, слесарлар, механиктер, құбыр желілерін жөндеушілер және т. б.

Кестеде 4.1 әртүрлі жабдықтарға ТҚК жоспарлы жүргізуге арналған ірілендірілген нормативтік еңбек шығындары берілген (адам-ТҚК еңбек сыйымдылығының әр 100 адамға-КЖ және АЖ еңбек сыйымдылығының сағ.).

Кестеден алынған нормативтік еңбек шығындары. 4.1. кәсіпорынның энергия қондырғыларына регламенттелген ТҚК бойынша жұмыстарды орындайтын жедел-жөндеу персоналының штат кестесінің толықтығын бағалау үшін пайдалануға болады.

4.1 - кесте. ТҚ регламенттелген нормативтік еңбек шығындары

 Энергетикалық жабдыққа техникалық қызмет көрсету және жөндеу жүйесі жоспарлы-алдын алу мерзімді жөндеулер қағидатына негізделген және орындауды көздейді:

- пайдалану нұсқаулықтарында және техникалық қызмет көрсету кестелерінде белгіленген мерзімде электр жабдығына техникалық жөндеуаралық қызмет көрсету;

-жылдық және айлық жоспар-жөндеу кестелерімен белгіленетін көлемде және мерзімде электр жабдығын жоспарлы (ағымдағы және күрделі) жөндеулер.

Кәсіпорында (ұйымда) энергетикалық жабдыққа техникалық қызмет көрсету және жөндеу жүйесін енгізуге Электр қондырғыларының басшысы, бас инженері және жауапты адамы жауап береді.