Айналмалы электр машиналарын пайдалану кезінде механикалық, діріл, электрлік әсерлер, тозу құбылыстары, ылғалдану, материалдардың қартаюы, құрылымдық және технологиялық есептеулер және т.б. сияқты кейбір факторлардың әсерінен машинаның сенімділігі айтарлықтай төмендеуі мүмкін.

Жақында профилактикалық тестілеудің дәстүрлі мәселелерін шешуде инфрақызыл технологияны қолдану аймағын кеңейтуге талпыныс жасалды.

Тепловизиялық бақылау кезінде (сурет 5.1) генераторлар температурасы 0,1 °С жоғары емес және спектрлік диапазоны 3 мкм және одан жоғары жылу түсіргіштер қолданылуы тиіс.

 5.1 - сурет. Тепловизио диагностикасы

Статорлық болаттың термиялық бейнелеу тексеруі болаттағы зақымдану аймақтарын, ақау аймағындағы температураның таралуы мен мәнін және оның тереңдігін анықтауға мүмкіндік береді.

Турбо және гидрогенераторлар статоры болатының жылуға ден қою сынағы "Электр жабдығын сынаудың көлемі мен нормалары", МЕМСТ және басқа да нормативтік–техникалық құжаттама талаптарына сәйкес орындалады. Сынақтар жүргізу кезіндегі іс-шаралар ротор шығарылған және статорға магниттелген және бақылау орамалары салынған кезде жүзеге асырылады, ал гидрогенераторларда роторды ойықсыз да, ойықпен де орындауға болады.

Сынақ жүргізу кезінде тепловизормен өлшенген температураның жоғарылауы ұңғы бетіндегі радиация қарқындылығының және оның сәулелену қабілетінің функциясы болып табылады (5.1-кесте).

Ақпараттық – қызыл - бақылау (АҚ) алдында алдымен статордың беті мұқият тексеріледі. Статордың беткі қабаты әдетте боялған және пигментация түсіне қарамастан сәулелену коэффициенті шамамен 0,91 құрайды.

Бояу алынып, тот болған кезде сәулелену коэффициенті 0,8 құрайды, ал 10 °C нақты қыздыру 12,5 °C ретінде өлшенеді.

Статордың болатына сынақ жүргізу кезінде тістердің термограммасы және өзектің барлық беті мерзімді түрде өлшенеді. Біріншіден, термограмма магниттелетін орамаға кернеу берілгенге дейін, содан кейін статор қызған кезде, 20 және 45 минуттан кейін және салқындаған кезде 15, 30 және 45 минуттан кейін алынады.

5.1- кесте

Термограммалар токтан ажыратылған магниттелген орамамен алынады [36].

АҚ-бақылау нәтижелері бойынша статор болатының жай-күйі стандартта белгіленген әдістеме бойынша бағаланады.

Статордың болатындағы жергілікті жылу шығарындылары дақ пен пішіннің жарықтығымен ерекшеленеді. Кестеде 5.2 қыздыру орамасын өшіргеннен кейін өзек салқындаған кезде уақыт өте келе дақ жарықтығының өзгеру сипатын көрсетеді.

5.2- кесте

Статор болатының күйін бағалау жергілікті жылу шығарумен жүзеге асырылады. Жер бетіндегі жылу шығарындылары арқылы пайда болатын қыздыру ошақтары оңай анықталады.

Қыздыру ошағының рұқсат етілуін бағалау қыздырудың шекті айырмасының (ΔТ_mах–ΔT_min) көмегімен, сынақтардың соңында 10 °С-тан аспайтын тісшелер температурасының артуымен жүргізіледі. Кестеде 5.3 ΔТ_mах температурасының мәндері көрсетілген, олар сынақтың соңындағы мәннен аспауы тиіс.

5.3 - кесте

Бетіндегі әлсіз қыздыру температураның асып кету нормаларын қанағаттандыратын терең жергілікті жылу шығарындыларымен жасалады.

Генераторларды қыздыруға сынау ЭЖЗҒЗИ әзірлеген әдістемелік нұсқаулар бойынша ғана орындалады.

Термограммалардың құрылысы генератордың жылу өрісінің суретін анықтауға, статор бетінің температуралық ауытқуын анықтауға, газ салқындатқыштың және жылу алмастырғыштың тиімді жұмысының бағасын есептеуге, мойынтіректер мен басқа бөліктердің салқындату дәрежесін анықтауға мүмкіндік береді, бұл қосымша ақпарат алуға мүмкіндік береді.

Статор орамасының алдыңғы бөліктерінің дәнекерлеу сапасын тексеру үшін IR бақылауы қолданылады. Статор орамасының алдыңғы бөліктерінің дәнекерлеушілерін қалайы дәнекерлеу кезінде ИҚ - бақылауды турбогенератордың бүйір қалқандарын алып тастаған жағдайда статор орамаларын тұрақты токпен ажыратпай орындау ұсынылады.

Мыс орамасының жоғалту әдісіне негізделген генераторды кептіру ретінде жұмыс істейтін қондырғыларды тұрақты ток көзі ретінде де қолдануға болады. Генератор статорының орамасынан өтетін ток (0,5…0,7)I_ном аспауы тиіс.

Лазерлі нысанасы бар жылу түсіргіш (немесе пирометр) температураны өлшеуді орындайды. Анықтаманың негізі штанганың мыс термопарамен дәнекерленген байланысының оқшаулағыш қаптамасы болуы мүмкін

Қылқалам құрылғысының жұмысын тексеру кезінде лазермен жақсы жұмыс істейтін инфрақызыл пирометрдің көмегімен щеткалардың температурасын бақылау керек. Тексерудің көмегімен щеткаларды басуды реттеу бойынша шараларды уақтылы қабылдайды, қатар жұмыс істейтін щеткалардағы токтарды теңестіреді, үздіксіз автоматты бақылаумен орындалған щетка құрылғыларындағы температура бойынша тағайыншамаларды барынша дәл таңдайды. Қылқалам құрылғы үшін температураның шекті рұқсат етілген жоғарылауы 60 °C құрайды.

Тиристорлық қоздыру жүйесінде тиристорлардың, резисторлардың, ток өткізетін өткізгіштердің түйіспелі қосылыстарының, коммутациялық аппараттардың, өрісті сөндіру автоматының және т.б. қыздыру температурасы тексеріледі.

Кестеде 5.4 ток өткізгіш өткізгіштердің түйіспелі қосылыстарының қыздыру температурасы берілген, ол 75 ºС-тан аспауы тиіс.

5.4- кесте

Параллельді филиалдардың тиристорларын қыздырудың біркелкілігіне IR-бақылау кезінде ерекше назар аударылады. 

Қоздыру жүйесінің тиристорларын қыздыру кезінде температура өлшенеді және оның мәндерінің диапазоны 30% аралығында болуы керек.

Коллекторлар және байланыс сақиналары. Коллекторлар мен байланыс сақиналары үшін температураның шекті рұқсат етілген асып кетуі 60 °C құрайды

Мойынтіректер. Мойынтіректерді қыздырудың шекті рұқсат етілген температурасы:

- 80 °C – сырғанау мойынтіректері үшін;

- 100 °C – роликті мойынтіректер үшін.

Егер температуралық бақылау ИК–бақылауды пайдалана отырып жүргізілмесе, мойынтіректер арқылы өтетін майдың температурасын өлшейді. Қызып кету 20 °C-тан аспауы керек.

Мойынтіректерге жеткізілетін майдың температурасы 15 – 45°C, ал шығатын майдың температурасы 65 °C-тан аспауы керек.