АҚ-диагностика түйіспелі жалғағыш аппараттық қысқыштардың, ток ажыратқыш құрылғылардың, модульдердің қосылыстарының, ажыратқыштардың доға сөндіргіш камераларының түйіспелерінің күйін тексеру үшін қолданылады.

АҚ диагностикасының көмегімен зақымдану орны анықталады және олардың даму сипатына баға беріледі. 5.8 кестеде АҚ диагностикасының көмегімен алынған барлық ақпарат көрсетілген.

5.8 - кесте

АҚ-диагностиканың көмегімен мыналар тексеріледі: ажыратқыштардың байланыс жүйелері; бакты жылыту құрылғылары; маймен толтырылған кірмелердің жоғарғы бөліктерінің жай-күйі; кіріктірілген ток трансформаторлары.

Доға сөндіргіш камералардың түйіспелерінің жай-күйін талдау камералар орналасқан аймақтағы ажыратқыш бактың бетінің қызу температурасын салыстыру арқылы орындалады.

Кернеуі 35 кВ ажыратқыштың ток өткізгіш байланыс жүйесі болады, оған қозғалмайтын түйіспесі бар екі доға сөндіргіш құрылғы (фазаға) кіреді. Доға сөндіргіш құрылғылар мастикон толтырылған кірмелер мен траверс тоқ өткізгіш, өткізгіштің төменгі бөлігіне жалғанады. 35 кВ бактық ажыратқыштарда тексеру кезінде бақылайды:

- ошиновканы кірмелердің қысқыштарына сыртқы жалғау;

- орамалардағы орамдық тұйықталулардың болмауына орнатылған ток трансформаторларының жай-күйі;

- кіріс ток өткізгіш өзектерді аппараттық қысқыштармен жалғау;

- tg δ үлкен мәндерінде жылу шығарумен байланысты ішкі кіріс оқшаулау;

- доға сөндіргіш құрылғылардың жай-күйі, сондай-ақ оның енгізумен түйіспелі қосылыстары;

-қоршаған ортаның теріс температурасымен АҚ-Диагностиканы орындау кезінде ажыратқыштар багын жылыту құрылғыларының жұмыс істеуі.

Доға сөндіру камерасындағы резервуардың бетін жылыту температурасына сәйкес доға сөндіру құрылғысының контактілерінің күйін анықтауға болады.

Доға сөндіру камерасындағы резервуардың бетін жылыту температурасына сәйкес доға сөндіру құрылғысының контактілерінің күйін анықтауға болады.

АҚ–бақылау әдістемесі. Көзбен шолып қарап тексеру жүргізу кезінде, сондай-ақ АҚ-диагностика кезінде ашық ауада болатын ажыратқыштың сыртқы түйіспелері мен түйіспелі қосылыстарының (КЖ) жай-күйі МЕМСТ-пен регламенттелген температура мәндерінің өзгеруі кезінде бағаланады.

Байланыс қосылыстарының, сондай-ақ ажыратқыштың контактілерінің алынатын термограммалары температурадан асып кету мәндері бойынша талданады және номиналды токқа келтіріледі.

Бұл ауысуды формула бойынша жасауға болады

мұндағы Δti және I_h -сәйкесінше жұмыс жүктемесіндегі температура мен токтың жоғарылауы; ΔТ_ном және I_ном номиналды жүктеме кезінде бірдей.

          Электр жабдығын өндіруші зауыт құрамына байланысты номиналды ток кезінде контактілерді май температурасынан қыздырған кезде температураның асып кетуінің шекті мәндерін белгілейді. Егер контактілер мыстан тұрса, онда Δт_ном= 35 °C, ал егер контактілер вольфрам мен молибден бар металды керамикалық материалдан жасалған болса, онда температура Δт_ном=45 °C.

Өлшенген температураны салыстыру кезінде доға сөндіру камерасының ақауын ажыратқыш корпусының жоғарғы жағында, доға сөндіргіш контактілердің жанында өлшенетін фазаның ең жоғары температурасы мен көрші фазаның ең төменгі температурасы арасындағы айырмашылық арқылы анықтауға болады. Егер шегі 5-те болса 10 ºС жүктеме кезінде 0,5 I_ном, содан кейін кестеге сәйкес жоспарланған жөндеу жұмыстары кезінде ақаулықты жоюға болады.

Құрылымдық жағынан май ажыратқыштарының доға сөндіргіш камералары 35...220 кВ арнайы құрылымдарда орналасқан және ажыратқыштың корпусы мен майдан жабық оқшаулау  орналастырылған.

Доға сөндіру камерасындағы ақаудың түрі мен орны ажыратқыштың сыртқы бетінде көрінетін температуралық "дақтың" конфигурациясы мен мөлшеріне байланысты анықталады. "Дақ" доғалы камерамен байланыс аймағында қатты жылу шығарумен жергілікті қыздыру нәтижесінде пайда болады.

Мысалы, МВ110 май қосқышының жылу түсіргішін бақылау кезінде резервуардың бетінде 208 °C температурасы бар кішкентай "дақ" анықталды, "дақ" доға сөндіру камерасы аймағында орналасқан.  Тексеру нәтижесі доға сөндіру камерасында камераның төменгі бөлігіндегі контактының икемді байланысы зақымдалғанын көрсетті. Жылжымалы жоғарғы контактіге зақым келген жағдайда, жылу "дағының" мөлшері мен жарықтығы әлдеқайда күшті болады.   Ажыратқыштардың жылу бақылауын жүргізу бірқатар тән ерекшеліктерге ие: Күн радиациясының тікелей әсерін (мысалы, таңертең ерте) болдырмай мониторинг жүргізген жөн; жылу мониторингінің нәтижелеріне бояудың біркелкі еместігі, резервуар бетінің жай-күйі қатты әсер етеді; қыста жылыту құрылғыларының қосымша жылу көзі ретінде әсерін ескеру қажет; жүктеме деңгейін, қоршаған ауаның температурасын және басқа метеорологиялық жағдайларды есепке алуды жүргізеді; ең қолайлы температура 7 °С; өлшеу әр фаза үшін бірнеше жағынан бөлек жүргізіледі, компьютерде талдау мақсатында бактың тіркелетін бетіндегі кескінді бекіту міндетті болып табылады; жергілікті қыздыру нүктелері анықталған жағдайда мониторингті 12-ден кейін қайталау қажет 24 сағат суретті жазумен және өзгертілген жүктемені ескере отырып.

Жылу мониторингі кезінде доға камерасының түйісу күйін талдау кезінде келесі факторлар пайда болады: жылу шығаратын майдың болуына байланысты қосылыстар мен контактілер бүкіл байланыс жүйесінің жақсы техникалық жағдайында аз болады, өйткені өтпелі қарсылықтар бірнеше микроомалардың шекарасында орналасқан.  Доға сөндіру камерасындағы барлық майдың температурасы бірдей болады (шағын жылу шығарындылары майдың бүкіл көлеміне таралады), резервуардың бетіндегі температура бірдей болады. Контактілердің күйі өзгерген жағдайда контактілерден жылу беру жоғарылайды және конвекциялық алмасуларға байланысты майдың температурасы көтеріледі.

 Бастапқыда доға сөндіру камерасындағы ақаулардың пайда болуының көрінісі резервуардың бетінде пайда болады және ол жылу түсіргіш экранында басқа фазаларға қарағанда әлдеқайда жеңіл болады. Майдың ылғалданған күйі де осылай көрінеді, өйткені ылғал ажыратқыштағы майды қыздыруға ықпал етеді.

Төтенше жағдайда контактілердің жылу көріністері мүлдем басқаша. Бұл резервуар бетінде пайда болатын жергілікті жылу дақтарының негізгі себебі болып табылатын сөндіргіш резервуардың сығылған кеңістіктік көлеміндегі майдың турбулентті қозғалыстарының жоғарылауымен байланысты.

Жылу мониторингінің нәтижелері ұсынымдық сипатқа ие болады және бактың бетінде жоғары жылу бөлінісі анықталған жағдайда ажыратқыштың барлық полюстерінің, барлық ток өткізгіш тізбектеріндегі өтпелі кедергілердің кезектен тыс өлшеулерін жүргізу ұсынылады, егер қажет болса, онда оған техникалық қызмет көрсету немесе жөндеу жүргізіледі және жылу мониторингінің неғұрлым жиі кезеңділігін белгілейді.

Ауа ажыратқыштарының байланыстарын бақылау. Доға сөндіру камерасының металл фланецтері бар фарфор шиналарда орналасқандығына байланысты доға сөндіру түйіспелерінің жылу мониторингін фланецтердің қызуын өлшеу нәтижелері бойынша жүргізуге болады. Сонымен қатар, қыздырылған фланецтің температурасын жазып қана қоймай, уақыт өте келе температураның өзгеру динамикасын бақылау қажет. Температураның жоғарылауы доғалық камерада немесе тірі тізбекте бұзушылықтардың пайда болуын көрсетеді.

Майлы және ауа ажыратқыштардан айырмашылығы элегазды және вакуумды ажыратқыштарда түйіспелердің жағдайын бақылау бойынша статистикалық пысықтаулар мен әдістемелік ұсынымдар жоқ. Контактілерді жылыту қосқыштардың жоғарғы бөлігін қыздырады деп болжауға болады, ал ажыратқыштардың шиналарында температура жоғарылаған жерлер пайда болуы керек.

Контактілердің жай-күйі туралы қорытындылар фазалық шиналар арасындағы температураны салыстыруға және уақыт ішінде шиналар температурасының өзгеру нәтижелеріне негізделуі керек.

Ажыратқыштардың жылулық бақылау нәтижелерін талдау 5.7 - суретте келтірілген. Иллюстрация ретінде өлшеу деректері келтіріледі (5.9 - кесте).

Доға сөндіргіш құрылғының орналасу аймағында жергілікті жылу бөлінісі анықталған жағдайда, тұрақты токтағы түйіспелердің кедергісін өлшегеннен кейін түпкілікті шешім қабылдау ұсынылады.

Ауа ажыратқыштарын тепловизиялық бақылау кезінде ауа жолының жиі герметизацияланбауына және компрессордан берілетін ауаның ықтимал жоғары ылғалдылығына байланысты ауа өткізгіштерінің қақпақтарын жоғары қыздыру мүмкін болады.

5.9 - кесте

Жауапты қосулардың ажыратқыштарындағы немесе жөндеу жүргізбестен ұзақ уақыт пайдаланылатын, немесе үрлеудің орнатылған құрылғысының бақылауы жоқ ауа өткізгіштердің жай – күйін бақылауды бастапқы жылуға ден қою бақылауының нәтижелеріне байланысты жылына 2-3 рет жүргізу ұсынылады.

5.7 - сурет. Ажыратқыштардың АҚ-бақылауы:

а - бактың жоғарғы бөлігін қыздыру; б - қыздыру жүйесінің жұмысындағы бұзылулар; в - жылыту жүйесінің жұмысындағы бұзылулар; г - енгізудегі майдың төмендетілген деңгейі; д - енгізудегі бастың жоғарғы бөлігін қыздыру; е – бактың жоғарғы бөлігін қыздыру; ж - кернеу индикаторын қыздыру; з - енгізудегі майдың төмендетілген деңгейі.

Ажыратқыштың барлық фазаларына салынған жылу профильдерін талдау нәтижесінде каналдар аймағында жылудың жоғарылау себебін анықтауға болады. Сонымен, сығылған ауа жүйесінен коммутаторға ылғал ауаның келуі барлық фазалардың ауа өткізгіштерінің қызуына әкелуі керек, ажыратқыштың бір фазасындағы ауа өткізгіштердің жоғарылауы пайдаланылған және атмосфералық клапандардың төмен тығыздығына немесе түтіктің резеңке тығыздағышының жылжуына байланысты болуы мүмкін [36].