Қазақстанның солтүстік-шығысында (Павлодар облысы) жаздық бидай дақылдарына фитопатогендік жүктеме мәселесінің өзектілігі агроэкологиялық және экономикалық факторларға байланысты. Павлодар облысы – Қазақстанның азық-түлік қауіпсіздігі мен экспорттық әлеуетінің негізі болып табылатын астық, атап айтқанда жаздық бидай өндіру бойынша елдің негізгі өңірлерінің бірі. Сонымен қатар, астық сынасының жоғары концентрациясы, сол алқаптарды қайта пайдалану, климаттың өзгеруі, экстремалды ауа райы құбылыстарының күшеюі, сондай-ақ фитосанитариялық талаптардың жеткіліксіз сақталуы фитопатогендік жүктеменің өсуіне және өнімділіктің төмендеуіне әкеледі.

Агроценоздардың фитосанитарлық жағдайы көбінесе бидайдың метеорологиялық жағдайлары мен сорттық ерекшеліктерімен ғана емес, сонымен қатар тұқым материалының сапасы, топырақтың жұқтыру дәрежесі, агротехникалық әдістердің сақталуы және өсімдіктерді қорғау жүйесімен анықталады. Фитоценоздың ең зиянды компоненттерінің бірі – Fusarium, Bipolaris, Alternaria, Tilletia және басқа да саңырауқұлақтар, олар тамыр шіріктерін, цефалиялық, дақ, тот және бактериялық-вирустық ауруларды тудырады.

Ғылыми зерттеудің мақсаты Қазақстанның солтүстік-шығысында жаздық бидайда таралған фитопатогендердің түрлік құрылымы мен биологиялық ерекшеліктері туралы деректерді жинақтау, аурулардың симптоматикасы мен зияндылығын сипаттау, сондай-ақ өсімдіктердің тұқымдарын, топырақтарын және жер үсті органдарын фитосанитариялық мониторингтеу нәтижелерін ұсыну болып табылады. Материалдар Павлодар облысының типтік ауыл шаруашылығы шаруашылықтарының аумағында жүргізілетін далалық зерттеулердің, зертханалық талдаулардың және биоиндикациялық әдістердің нәтижелеріне негізделген.

Жұмыстың практикалық маңыздылығы экологиялық, сорттық және агротехнологиялық факторларды ескере отырып, бидай ауруларын диагностикалау, алдын алу және бақылаудың ғылыми негізделген тәсілдерін кейіннен әзірлеу үшін қажетті деректерді жинақтау және жүйелеу болып табылады. Алынған нәтижелерді өсімдік шаруашылығы, өсімдіктерді қорғау, селекция саласындағы мамандар, сондай-ақ аграрлық жоғары оқу орындарының студенттерін даярлау кезінде оқу үдерісінде пайдалана алады.

Ғылыми зерттеу Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым комитетінің гранты шеңберінде жүргізілді (ЖТН AP23485162 «Гиперспектралды зондтау технологиясын пайдалана отырып, дәнді дақылдар ауруларын мониторингілеудің және ерте диагностикалаудың инновациялық әдісін әзірлеу).