1. Жасуша құрылымының прокариоттық түрі бар организмдерге жататындары:

А) бактериялар;

В) цианобактериялар;

С) қарапайымдылар;

D) ашытқы жасушалары;

Е) жіп тәрізді саңырауқұлақтар;

F) вирустар;

G) плазмидалар;

H) көк -жасыл балдырлар.

 

2. Жануар, өсімдік немесе басқа жасушадан тыс өмір сүре және көбейе алмайтын, тірі және жансыз арасындағы шекарада тұрған, тіршіліктің ең ұсақ қарапайым формалары:

А) бактериялар;

В) цианобактериялар;

С) қарапайымдылар;

D) ашытқы жасушалары;

Е) жіп тәрізді саңырауқұлақтар;

F) вирустар;

G) плазмидалар;

H) көк-жасыл балдырлар.

 

3. Абсолютті жасушаішілік паразиттер болып табылатындар:

А) бактериялар;

В) цианобактериялар;

С) қарапайымдылар;

D) ашытқы жасушалары;

Е) жіп тәрізді саңырауқұлақтар;

F) вирустар.

 

4. Адам ағзасына кері әсер етпейтін және ауру тудырмайтын микроорганизмдердің аталуы:

А) патогенді емес;

В) патогенді;

С) вирулентті;

D) спорофиттер;

Е) сапрофиттер.

5. Органикалық субстраттарда тіршілік етіп қоректенетін, адам ағзасында әртүрлі аурулар туғызатын микроорганизмдердің аталуы:

А) патогенді емес;

В) патогенді;

С) вирулентті;

D) спорофиттер;

Е) сапрофиттер.

 

6. Дөңгелек пішінді микроорганизмдерге жататындар:

А) сфера пішінді бактериялар;

В) коккалар;

С) спириллалар;

D) спирохетталар;

Е) вирустар;

F) бациллалар;

G) вибриондар.

 

7. Бір жазықтықта бөлінетін және бөлінгеннен кейін жеке орналасқан шар тәрізді бактериялар немесе коккалардың аталауы:

А) микрококкалар;

В) диплококкалар;

С) стрептококкалар;

D) тетракоккалар;

Е) сарциналар;

F) стафилококкалар.

 

8. Бір жазықтықта бөлінетін және бөлінгеннен кейін жасушалары жұп болып орналасатын шар тәрізді бактериялар немесе коккалардың аталуы:

А) микрококкалар;

В) диплококкалар;

С) стрептококкалар;

D) тетракоккалар;

Е) сарциналар;

F) стафилококкалар.

 

9. Бір жазықтықта бөлінетін, бөлінгеннен кейін жасушалар арасындағы байланысты сақтайтын және тізбек түрінде орналасқан коккалар бактериялардың қандай туысына жатады:

А) микрококкаларға;

В) диплококкаларға;

С) стрептококкаларға;

D) тетракоккаларға;

Е) сарциналарға;

F) стафилококкаларға.

 

10. Өзара перпендикуляр екі жазықтықта бөлінетін және бөлінгеннен кейін тетрада түзетін сфералық бактериялардың аталуы:

А) микрококкалар;

В) диплококкалар;

С) стрептококкалар;

D) тетракоккалар;

Е) сарциналар;

F) стафилококкалар.

 

11. Өзара перпендикуляр үш жазықтықта бөлінетін және бөлінгеннен кейін 8, 16, 32, 64 жасушалардан тұратын пакеттерге орналасатын коккалардың аталуы:

А) микрококкалар;

В) диплококкалар;

С) стрептококкалар;

D) тетракоккалар;

Е) сарциналар;

F) стафилококкалар.

 

12. Бірнеше жазықтықта бөлінетін бөлінгеннен кейін жасушалары жүзім шоғыры түрінде орналасатын коккалардың аталуы:

А) микрококкалар;

В) диплококкалар;

С) стрептококкалар;

D) тетракоккалар;

Е) сарциналар;

F) стафилококкалар.

 

13. Шар тәрізді дөмбешіктері бар таяқша тәрізді бактериялардың аталуы:

А) тубероидты жасушалар;

В) бактериялардың жіп тәрізді формалары;

С) цилиндр тәрізді бактериялар;

D) тороидты жасушалар;

Е) полиморфты бактериялар.

 

14. Жасуша қабырғасы жоқ бактерияларға жатады:

А) тубероидты жасушалар;

В) бактериялардың жіп тәрізді формалары;

С) цилиндр тәрізді бактериялар;

D) тороидты жасушалар;

Е) полиморфты бактериялар.

 

15. Микроорганизмдердің өсуі мен дамуына әсер ететін сыртқы ортаның физикалық факторларына жататындар:

А) температура;

В) қоректік орта реакциясы;

С) ылғалдылық;

D) антисептикалық заттар әсері;

Е) осмостық қысым;

F) қоректік ортаның химиялық құрамы;

G) микроорганизмдердің басқа организмдермен қарым қатынасы.

 

16. Микроорганизмдердің өсуі мен дамуына әсер ететін сыртқы ортаның химиялық факторларына жататындары:

А) температура;

В) қоректік орта реакциясы;

С) ылғалдылық;

D) антисептикалық заттар әсері;

Е) осмостық қысым;

F) қоректік ортаның химиялық құрамы;

G) микроорганизмдердің басқа организмдермен қарым қатынасы.

 

17. Микроорганизмдердің өсуі мен дамуына әсер ететін сыртқы ортаның биологиялық факторларына жататындары:

А) температура;

В) қоректік орта реакциясы;

С) ылғалдылық;

D) антисептикалық заттар әсері;

Е) осмостық қысым;

F) қоректік ортаның химиялық құрамы;

G) микроорганизмдердің басқа организмдермен қарым қатынасы.

18. Микроорганизмнің физиологиялық талаптарына сәйкес келетін температураның аталуы:

А) температуралық оптимум;

В) температуралықминимум;

С) температуралық максимум;

D) абсолютті температура;

Е) экстремалды температура.

 

19. Температуралық факторға байланысты микроорганизмдердің экологиялық топтары:

А) психрофилдер;

В) мезофилдер;

С) термофилдер;

D) анемофилдер;

Е) гидрофилдер.

 

20. Салқын бұлақтарды, терең көлдерді және мұхиттарды мекендейтін, тоңазытқышта сақтау кезінде өнімдерде жақсы дамитын микроорганизмдер тобы:

А) психрофилдер;

В) мезофилдер;

С) термофилдер;

D) анемофилдер;

Е) гидрофилдер.

 

21. Орташа температурада тіршілік ететін микроорганизмдердің тобы:

А) психрофилдер;

В) мезофилдер;

С) термофилдер;

D) анемофилдер;

Е) гидрофилдер.

 

22. Топырақта, тастанды суларда, көңде, гейзерлерде және шөл құмдарында көптеп кездесетін, жоғары температурада дамитын микроорганизмдер тобы:

А) психрофилдер;

В) мезофилдер;

С) термофилдер;

D) анемофилдер;

Е) гидрофилдер.

23. Бактериялардың вегетативті формаларын жою үшін өнімді 63–80°C температурада 20–40 минут бойы қыздыру процесінің аталуы:

А) пастеризация;

В) стерилизация;

С) сублимация;

D) аэрация;

Е) фламбирлеу.

 

24. Арнайы құрылғыларда - автоклавтарда (қысымдағы қатты қыздырылған бу) 112–120°C температурада 20–60 минут немесе 160–180°C температурада кептіру шкафтарында 1–2 сағат (құрғақ жылу) өңдеу процесі қалай аталады:

А) пастеризация;

В) стерилизация;

С) сублимация;

D) аэрация;

Е) фламбирлеу.

 

25. Азық түлік заттарды мұздатылған күйде, жоғары вакуумда кептіру процесінің аталуы:

А) пастеризация;

В) стерилизация;

С) сублимация;

D) аэрация;

Е) фламбирлеу.

 

26. Ас тұзының жоғары концентрациясында (20 % және одан жоғары) қалыпты дамитын микроорганизмдер тобы:

А) галлофилдер;

В) мезофилдер;

С) гидрофилдер;

D) термофилдер;

Е) психрофилдер.

 

27. Бір ценоздың бөлігі ретінде дамитын, бір-біріне тікелей әсер етпейтін микроорганизмдер арасындағы қатынастар түрі:

А) бейтараптылық;

В) бәсекелестік;

С) синтрофия;

D) симбиоз;

Е) комменсализм.

 

28. Қоршаған ортаның белгілі ресурстың жетіспеушілігінен тұындайтын, бір немесе әртүрлі түрдегі микроорганизмдердің бәсекеге түсетін, өзара қарым-қатынасының түрі:

А) бейтараптылық;

В) бәсекелестік;

С) синтрофия;

D) симбиоз;

Е) комменсализм.

 

29. Өзара тиімділік үшін нақты экологиялық жағдайларға бейімделген екі немесе одан да көп микроорганизмдердің түрлерінің өзара әрекеттесуі:

А) бейтараптылық;

В) бәсекелестік;

С) синтрофия;

D) симбиоз;

Е) комменсализм.

 

30. Жүйе серіктестерінің бірі (комменсал) екіншісіне (қожайын), сыртқы ортамен қарым-қатынасын реттеуді тапсыратын, бірақ онымен тығыз қарым-қатынасқа түспейтін симбиоз формасы:

А) бейтараптылық;

В) бәсекелестік;

С) синтрофия;

D) симбиоз;

Е) комменсализм.

 

31. Екі түрлі организмдердің бірі (паразит) екіншісін (қожайын) тіршілік ету ортасы (1-ші ретті орта) немесе қорек көзі ретінде пайдаланып, сыртқы ортамен (2-ші ретті орта) қарым-қатынастарын реттеуді оған сеніп тапсыратын антагонистік қатынастың нысаны:

А) паразитизм;

В) мутуализм;

С) жыртқыштық;

D) антагонизм;

Е) комменсализм.

32. Серіктестер арасындағы қарым-қатынас, өзара тиімділікпен сипатталатын және олардың ешқайсысы екіншісінсіз өмір сүре алмайтын симбиоз түрі:

А) паразитизм;

В) мутуализм;

С) жыртқыштық;

D) антагонизм;

Е) комменсализм.

 

33. Бірі екіншісін қоректенуге пайдаланатын екі топ ағзаларының қатынасы:

А) паразитизм;

В) мутуализм;

С) жыртқыштық;

D) антагонизм;

Е) комменсализм.

 

34. Микроорганизмдердің бір түрі екіншісінің өсуін тежейтін немесе толығымен басатын кездегі қатынастар:

А) паразитизм;

В) мутуализм;

С) жыртқыштық;

D) антагонизм;

Е) комменсализм.

 

35. Өсімдіктердің тамыр жүйесінің әрекеті әсер ететін, тамырларға іргелес жатқан топырақ қабатының аталуы:

А) ризосфера;

В) педосфера;

С) микросфера;

D) термосфера;

Е) эндосфера.

 

36. Өсімдіктердің жер үсті бөліктерінің бетінде және тұқымда тіршілік ететін микрофлора:

А) эпифитті микрофлора;

В) эндосфералық микрофлора;

С) ризосфералық микрофлора;

D) беткі микрофлора;

Е) микоризалық микрофлора.

37. Саңырауқұлақтар мен өсімдік тамырларының арасында ерекше симбиотикалық байланысынан пайда болатын түзіліс:

А) микориза;

В) тамырсаңырауқұлақ;

С) түйнектер;

D) галлалар;

Е) өсінділер.

 

38. Қауымдық деңгейдегі микроорганизмдер арасындағы түраралық байланыстар мен өзара әрекеттесуге арналған микроорганизмдер экологиясының бөлімі:

А) микробтық синэкология;

В) микоэкология;

С) микробиологиялық экология;

D) фитоэкология;

Е) микроэкология.

 

39. Конструктивті және энергетикалық жасушалар алмасу процестерінде микроорганизмдердің органикалық және минералды заттарды өңдеу қабілетіне және олардың аэробты және анаэробты биохимиялық белсенділігін пайдалануына негізделген ағынды суларды тазарту әдістеріне жатады:

А) биологиялық тазарту әдістеріне;

В) химиялық тазарту эдістеріне;

С) физикалық тазарту әлістеріне очистки;

D) механикалық тазарт у әдістеріне;

Е) физико-химиялық тазарту әдістеріне.

 

40. Табиғи жағдайларда ағынды суларды тазарту, арнайы жер учаскелерінде топырақ қабаттары арқылы сүзу процесінде жүзеге асырылады. Сондай учаскілердің аталуы:

А) сүзу өрістері;

В) биологиялық сүзгілер;

С) суару алқаптары

D) аэротенктер;

Е) биологиялық тоғандар.

 

41. Ағынды суларды тазарту және ауыл шаруашылығы дақылдарын (шөптер, көкөністер, жеміс ағаштары және т.б.) өсіру үшін бір мезгілде пайдаланылатын бірдей жер телімдері:

А) сүзгі өрістер;

В) биологиялық сүзгілер;

С) суару алқаптары;

D) аэротенктер;

Е) биологиялық тоғандар.

 

42. Арнайы тазарту құрылыстарында ағынды (сточные) суларды жасанды жағдайда тазарту:

А) сүзгі өрістер;

В) биологиялық сүзгілер;

С) суару алқаптары;

D) аэротенктер;

Е) биологиялық тоғандар.

 

43. Ірі түйіршікті материалмен (шлак, қиыршық тас немесе кеуекті пластмасса блоктары) толтырылған резервуарлар қабаттары арқылы, ағынды суларды сүзіп өткізумен тазарту құрылыстын аталуы:

А) сүзгі өрістер;

В) биологиялық сүзгілер;

С) суару алқаптары;

D) аэротенктер;

Е) биологиялық тоғандар.

 

44. Тұндырылған ағынды сулармен бірге, белгілі бір мөлшерде белсенді лай (қабыршақ түрінде) деп аталатын, негізгі бөлігі әртүрлі микроорганизмдерден тұратын қоспаны құйятын бассейндердің аталуы:

А) сүзгі өрістер;

В) биологиялық сүзгілер;

С) суару алқаптары;

D) аэротенктер;

Е) биологиялық тоғандар.

 

45. Бактериалды аэрозольдын негізгі фазалары:

А) тамшы фаза;

В) сұйық фаза;

С) ұсақядролы фаза;

D) қатты фаза;

Е) «бактериалды шан» фазасы.

 

46. Ауа микрофлорасының зерттеу әдістері:

А) седиментация әдісі метод;

В) индикация әдісі;

С) сүзу әдісі;

D) спектралды анализ;

Е) фракциялық әдіс.

 

47. Қалыпты жағдайда эволюция процесінде дамыған макроорганизм мен оның микрофлорасының динамикалық тепе-теңдік күйі мына ұғыммен белгіленеді:

А) эубиоз;

В) анабиоз;

С) симбиоз;

D) энтеробиоз;

Е) биоценоз.

 

48. Кез келген биотоптардың табиғи микрофлорасының топтары:

А) резиденттік;

В) аралас;

С) транзиторлық;

D) полиморфты;

Е) мономорфты.

 

49. Дененің тұрақты микрофлорасының фракциялары:

А) облигатты;

В) доминантты;

С) факультативті;

D) патогенді;

Е) аралас.

 

50. Биосферадағы азот айналымының кезеңдері:

А) молекулалық азоттың фиксациясы;

В) аммонификация;

С) нитрификация;

D) денитрификация;

Е) шайылып кету;

F) шөгу;

G) жел әсеріне ұшрау;

H) минерализациялану.

 

51. Бактериялардың жасуша қабырғасындағы зат:

A) целлюлоза;

B) хитин;

C) муреин;

D) лигнин;

E) пектин.

 

52. Ботулизм тұдыратын бактерия туысы:

A) бацилла;

B) стрепококк;

C) клостридия;

D) псевдомонада;

E) протей.

 

53. Микрофлорасы жоғары бейімделген, адам және жануарлар мүшелері:

A) бронхтар;

B) мұрын куысы;

C) тоқ шек;

D) ауыз қуысы;

E) тері беті.

 

54. Микроорганизмдер іс жүзінде болмайтын адам мүшелері:

A) ащы ішек;

B) бронхтар;

C) альвеолалар;

D) мұрын құысы;

E) көз.

 

55. Өсімдіктердің сабағы мен жапырақтарының бетінде дамитын микроағзалар қалай аталады?

A) ризосфералық микрофлора;

B) эпифитті микрофлора;

C) беткі микрофлора;

D) жапырақ микрофлорасы;

E) сабақ микрофлорасы.

 

56. Микроорганизмдер көп мөлшерде болатын қоршаған орта компоненті.

A) су беті;

B) тау етегіндегі аймақтар;

C) топырақ;

D) атмосфераның төменгі қабаты;

E) терен су қабаттары.

 

57. Бөлінгеннен кейін жасушалардың бір-біріне қатысты орналасуы бойынша кокктар келесі формаларға бөлінеді:

A) монококтар;

B) бактериялар;

C) стафилококктар;

D) бациллалар;

E) вибриондар;

F) стрептококктар;

G) спирохеталар;

H) стрептобактериялар.

 

58. Бір жазықтықта бөлінгеннен кейін, жұппен байланысып қалатын кокктар және әртүрлі ұзындықтағы тізбектер құрайтын кокктардың аталуы:

A) диплококктар;

B) монококктар;

C) стрептококктар;

D) сарциналар;

E) стрептобактериялар;

F) спириллалар;

G) стрептобациллалар;

H) спирохеталар.

 

59. Бактериялардың көбі келесі пішінді болады:

A) цилиндр тәрізді;

B) сфера тәрізді;

C) қан дәуір тәрізді (ланцетті);

D) таяқша пішінді;

E) бұршақ тәрізді;

F) жұлдыз тәрізді;

G) эллипс тәрізді;

H) иілген пішінді.

 

60. Таяқша тәрізді, спора түзетін бактериялардың аталуы:

A) сарциналар;

B) вибриондар;

C) спирохеталар;

D) стрептобактериялар;

E) бациллалар.

 

61. Бактерия жасушасы қабықшасының қызметі:

A) қорғаныс қызметі;

B) ферменттер синтезі;

C) ақуыз синтезі;

D) капсула түзу;

E) спора түзеді.

 

62. Микроорганизмдердің ерекше қасиеттері:

A) көбеюдің жоғары жылдамдығы;

B) жасушалары 1 мм-ден үлкен болуы;

C) ядросының болуы;

D) табиғатта жергілікті таралуы;

E) бейімделушіліктің төмен болуы.

 

63. Бактериялардың негізгі таксономиялық категориялары:

A) туыс;

B) штамм;

C) клон;

D) суббірлік;

E) таксон.

 

64. Бактериялардың сирек кездесетін түрлері:

A) спирохеталар;

B) құрт тәрізді пішінді түрлер;

C) спириллалар;

D) вибриондар;

E) стафилококкалар;

F) стрептококкалар.

 

65. Шар пішінді бактерияларға жататындары:

A) диплобактериялар;

B) сарциналар;

C) бациллалар;

D) стафилококкалар;

E) стрептококкалар.

 

66. Құрамы бойынша қоректік орта түрлері:

A) жартылай синтетикалық (құрамы белгісіз)

B) сұйық

C) жартылай сұйық

D) синтетикалық (құрамы белгілі)

E) шоғырлау

F) тығыз.

 

67. Табиғи қоректік орта түрлері:

A) ет-пептон сорпасы;

B) қан агары;

C) сүт

D) қант қосылған орталар

E) ет-пептон желатинді орта

F) ет-пептон агары.

 

68. Топырақтың бактериологиялық зерттеулерінің өткізу уақыты:

A) сынама алу күні;

B) бір аптада;

C) бір ай бойы;

D) үлгіні зерттеу уақыты шектелмейді;

E) жыл бойы.

 

69. 1 г топырақта болатын микроорганизмдердің саның анықтайтын көрсеткіш:

A) Петри табақшасында өсірілген колониялар саны бойынша;

B) микроскопиялық зерттеу нәтижелері бойынша;

C) қоректік орталарда өсу сипатына қарай;

D) топырақ үлгісі салмағының өзгеруі арқылы;

E) микроскоп объективінде тікелей санау арқылы.

 

70. Суда микроорганизмдердің болуын анықтайтын негізгі факторы болып табылады:

A) органикалық қалдықтардың болуы;

B) су температурасы;

C) судың өтімділігі;

D) суда еріген оттек мөлшері;

E) бейорганикалық заттардың болуы.

 

71. Судың бактериологиялық зертелудің мақсаты:

A) 1 мл судағы микробтардың жалпы санын анықтау;

B) санитарлық-көрсеткіш маңызы бар микроорганизмдерді анықтау;

C) судағы патогенді микроорганизмдерді анықтау;

D) суды ластайтын көздерді анықтау;

E) судың органолептикалық қасиеттерін анықтау;

F) коммерциялық мақсаттар үшін.

 

72. Судың ықтимал ластануының жанама көрсеткіштері болып табылады

A) коли-титр;

B) коли-индекс;

C) органикалық қалдықтар;

D) минералды заттар;

E) қоспалардың болуы.

 

73. Құрамында бір ішек таяқшасы табылған, судың ең аз көлемі (миллилитрдегі) немесе қатты заттың (граммдағы) салмағы қалай аталады:

A) су мен зат үлгісі;

B) коли-титр;

C) органолептикалық көрсеткіш;

D) коли-индекс;

E) үлгінің микробтық саны.

 

74. 1000 мл суда немесе 1 кг қатты затта табылған ішек таяқшасының саны қандай көрсеткіш болып табылады:

A) су мен зат үлгісі;

B) коли-титр;

C) органолептикалық көрсеткіш;

D) коли-индекс;

E) үлгінің микробтық саны.

75. Ауа микрофлорасының сандық және сапалық құрамының анықталуы қандай принциптерге негізделген әдістермен жүзеге асырылады:

A) шөгу (седиментация);

B) шаю әдісі;

C) сору (аспирация);

D) ауа сынамаларың алу;

E) спектрлік талдау.