Кіріспе


Оқу құралы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі бекіткен «Этика» пәнін оқытудың мемлекеттік стандартына сәйкес орындалған. Этика пәнін жоғары оқу орындарында оқыту тәжірибесі мен отандық мәдениет философиясының жетістіктері аталған оқу құралында ескерілген.

Болашақ мамандарды бір тұтас және жан-жақты тұлға ретінде қалыптастыруда олардың өзіндік қабілеттері мен табиғи қасиеттерін барынша дамытатын, өркениеттілік құндылықтарға негізделген білімді бойларына сіңіріп, қазіргі заман талабына байланысты материалдық және рухани байлықтардың түбегейлі өзгеруін ой елегінен өткізе отырып, рухани-адамгершілік, мәдени-құндылықтық болмыстарын байытуда және өзіндік рухани жетілу жолдарын қалыптастыруда оқытылатын басқа пәндер арасында осы пәннің алатын орны зор.

Ғылымның жүйелік байқауы оқу тәртіптерінің дәстүрі сияқты оның заттық облысының белгісінен басталады. Болжам бойынша, алдын-ала пәнді немесе басқа бір ғылымды таныстыруы, оны басқа облыстың білімімен теңестіруі арқылы адам өзін ғылымға дейінгі білімін оқи алады. Әйтпесе, іс әдеппен бірге тұрады. Этика – философиялық ғылым. Осымен оның ерекшелігі мен қиындығы пәннің анықтамасымен бірге бекітіледі. Осыдан кейін философияның заттық облысын дербес тәжірибеде қадағалауға болмайды.

Этика әлем халықтарының әдеп жүйесін, моральды, адамгершілік мәдениетін зерттейтін философиялық пән. «Этика» термині ежелгі грек тілінде «бірлесе өмір сүруші адамдар тобының мекен-жайы» дегенді білдіреді, кейін әдеп туралы ілім мағынасына ие болды.

Этиканың не жайында үйрететінін, тек оны әбден үйреніп болғаннан кейін ғана білуге болады. Берілген қиындықтан өткеннен соң, бұл пәннің қалай түсіндірілгенін тарихи шолып шығуы мүмкін.

Бірінші әдептің кеңейтілген жұмыс жүйесі бір уақытта ең бірінші курстың «Никомахова этика» Аристотельдің – сол кездегі ең бірінші болып қана қоймай, оның мағынасымен де бірінші болды. Б.з.б IV ғасырда жазылғанымен, ол бүгін де ең үздік әдеп жүйесі болып қалады.

Этика нормалық ғылым, онымен қоса ең үлкен жалпылама нормалық ғылым. Оны тағы практикалық философия деп те атайды. Оны тек адамгершіліктің не екенің танып-білу үшін ғана оқымайды, оны ізгілікті болу үшін оқиды. Этиканың мақсаты – білім емес, әрекет. Этикадағы нормативтілік сәтін ғылымда жиі атайды: «Этика – болуға тиісті туралы ғылым ретінде, адамгершілік заңы, принциптер, ұждан қағидалары, нағыз адамшылық қағидалар туралы ғылым ретінде болғандықтан абстрактылы сипатты иеленбеуі мүмкін емес. Болуға тиісті туралы ғылым ретінде болғандықтан ол адамның адамгершіліктік, шығармашылдық-өзгерткіштік идеалдының табиғаты туралы да ғылым» [1, 71 б.].

Этика – ғылымның маңызды саласы, әдеп-қоғамдық алғы шарттардың негізгі тірегі, адамгершілік-адамның ар-ұяты арқылы жеткен ішкі тұрақтандыру тетігі. Этика практикалық философия ретінде, адам өмірінің күнделікті қажеттіліктерін бағдарлайтын ғылым ретінде туындайды. Этиканың өмірлік пратикамен қатысты байланысы бір бағытта сақталды – бұл кәсіптік этика, адамның кәсіптік қызметінің саласы.

Этика өз алдына жүйелік білімнің адам өміріндегі рөлін ұсынады, осы ой-тұжырымымен ол басқа ғылымдардан ерекшеленеді. Оның ерекшелігі тек бір жағдайда ғана білінеді: ол білім жүйесінде орынды әрі пайдалы, өздігінен білім алу тек оқуды ғана ұсынбай, ой-өрістің дамуына, сонымен қатар тұлғаның рухани өсуі ұсынылады.