Топтау сан есімі заттың санын топтап көрсетеді: Мысалы қазақ
тілінде: екі-екіден, бес-бестен. Латын тілінде топтау сан есімі –n
жұрнағы мен родтардың көпше түрдегі септік жалғаулары –ī, - ae, - ă
арқылы жасалады. Топтау сан есімі қаншадан? нешеуден? деген
сұраққа жауап береді. I және II септеудегі сын есімдер сияқты
септеледі, тек қана көпше түрде қолданылады, міндетті түрде зат
есіммен сәйкес келеді. Мысалы: Discipŭli ducentos libros habent –
Оқушыларда екі жүз кітап бар. Discipŭli singulos, binos libros habent -
Оқушылардың бір-бірден, екі-екіден кітаптары бар.
1singulī, ae, a – бір-бірден
2 bīnī, ae, a – екі-екіден
3 ternī (trīnī) – үш-үштен
4 quaternī quinquiēs – төрт-төртен
5 quīnī – бес-бестен
6 senī – алты-алтыдан
7septenī – жеті-жетіден
8 octonī – сегіз-сегізден
9 novenī – тоғыз-тоғыздан
10 denī – он-оннан
11 undenī – он бір-он бірден
12 duodenī – он екі-он екіден
13 ternī denī – он үш-он үштен
14 quaternī denī – он төрт-он төрттен
15 quīnī он бес-он бестен
16 senī denī – он алты-он алтыдан
17 septenī denī – он жеті-он жетіден
18 duodevicenī – он сегіз-он сегізден
19 undevicenī – он тоғыз-он тоғыздан
20 vicenī – жиырма-жиырмадан
21 singulī et vicenī = vicenī singulī – жиырма бір-жиырма бірден
28 duodetriceni – жиырма сегіз-жиарма сегізден
29 undetriceni – жиырма тоғыз-жиырма тоғыздан
30 triceni – отыз-отыздан
40 quadrageni – қырық-қырықтан
50 quinquageni – елу-елуден
60 sexageni – алпыс-алпыстан
70 septuageni – жетпіс-жетпістен
80 octogeni – сексен-сексеннен
90 nonageni – тоқсан-тоқсаннан
100 centeni – жүз-жүзден
200 duceni – екі жүз-екі жүзден,
300 treceni – үш жүз-үш жүзден
400 quadringeni – төрт жүз-төрт жүзден
500 quingeni – бес жүз-бес жүзден
600 sesceni – алты жүз-алты жүзден
700 septingeni – жеті жүз- жеті жүзден
800 octingeni – сегіз жүз-сегіз жүзден
900 nongeni – тоғыз жүз-тоғыз жүзден
1000 singula milia – мың-мыңнан
2000 bina mĭliă– екі мың-екі мыңнан
Жаттығулар
|
17 centum milia 5 unus 18 101 600 septenděcim 1 2 duoděcim viginti unus 21 centum et unus 10 duo tria milia sescenti duodeviginti 3000 decem centum mille 600 100000 quinque 100 1000 |
Дұрыс жауабы:
1 unus, 2 duo, 5 quinque, 10 decem, 17 septenděcim, 18 duodeviginti, 21 viginti unus, 100 centum, 101 centum et unus, 600 sescenti,1000 mille, 3000 tria milia, 100000 centum milia
duosexseptemtrestriaoctoquinděcimseděcimseptenděcimduodevigintiundevigintivigintivigintiunusduodetrigintaundetrigintaduomiliatriamiliaquinquemiliadecemmiliacentummiliatrigintaoctogintanonagintaduoděcimsexagintaseptuagintacentumtrecentiquattuorvigintiduoquinqueseptingentioctingentimille unus
Дұрыс жауабы:
duo, sex, septem, tres, tria, octo, quinděcim, seděcim, septenděcim, undeviginti, viginti,viginti unus, duodetriginta, undetriginta, duo milia, tria milia, quinque milia, decem milia,centum milia, triginta, octoginta, nonaginta, duoděcim, sexaginta, septuaginta, centum, trecenti, quattuor, viginti, duo, quinque, septingenti, octingenti, mille unus
Unus rex Romam administrābat, sed regĭbus exactis duo consŭles rei publĭcae praeěrant. Trium celebrium poētārum Romanōrum elegias legěre possŭmus: Sexti Propertii, Albii Tibulli et Publii Ovidii Nasōnis, Quattuor sunt tempŏra anni: ver, aestas, autumnus, hiems. Quinque declinatiōns tibi iam notae sunt. Sex Virgĭnes Vestāles ignem in Vestae templo custodiēbant. Septem reges Romāni erant: primus Romŭlus, septĭmus Tarquinius Superbus erat. Roma in septem montĭbus sita erat. Mensis Octōber a numěro octo, mensis November a numěro novem appellātur. Novem Musae erant. In manu quinque, in duābus minĭbus decem digĭtos habes.
5; 15; 22; 29; 39; 88; 199; 207; 770; 1 955; 3 638; 5 000
Дұрыс жауабы:
5 - quinque; 15- quinděcim; 22 - viginti duo ; 29 - undetriginta; 39- undequadraginta; 88 - duodenonaginta; 199 - centum et undecentum; 207 - ducenti et septem; 770 - septingenti et septuaginta; 1 955 - mille et nongenti quinquaginta quinque; 3 638 - tria milia et sescenti triginta octo; 5 000 - quinque milia
5 - quintus, a, um; 15 - quintus, a, um děcimus, a, um; 22 - vicesĭmus, a, um secundus, a, um; 29 - undetricesĭmus, a, um; 39 -undequadragesĭmus, a, um; 88 - duodenonagesĭmus, a, um; 199 -centesĭmus, a, um undecentesĭmus, a, um; 207 - ducentesĭmus, a, um septĭmus, a, um; 770 - septingentesĭmus, a, um septuagesĭmus, a, um; 1 955 - millesĭmus, a, um nongentesĭmus, a, um quinquagesĭmus, a, um quintus, a, um; 3 638 - ter millesĭmus, a, um sescentesĭmus, a, um duodequadragesĭmus, a, um; 5 000 - quinquies millesĭmus, a, um
Unus rex Romam administrābat, sed regĭbus exactis duo consŭles rei publĭcae praeěrant. Trium celebrium poētārum Romanōrum elegias legěre possŭmus: Sexti Propertii, Albii Tibulli et Publii Ovidii Nasōnis. Quattuor sunt tempŏra anni: ver, aestas, autumnus, hiems. Quinque declinatiōnes tibi iam notae sunt. Sex Virgĭnes Vestāles ignem in Vestae templo custodiēbant. Septem reges Romāni erant: primus Romŭlus, septĭmus Tarquinius Superbus erat. Roma in septem montĭbus sita erat. Mensis Octōber a numěro octo, mensis November a numěro novem appellātur. Novem Musae erant. In manu quinque, in duābus manĭbus decem digĭtos habes.
Дұрыс жауабы:
Римді бір патша билеген, бірақ патшалар қуылған соң республиканы екі консул билейді. Біз үш атақты рим ақындарының элегиясын оқи аламыз: Секст Проперций, Альбий Тибулл және Публий Овидий Назон. Төрт жыл мезгілі бар: көктем, жаз, күз, қыс. Сен септеудің бес түрін білесің. Веста ғибадатханасының отын алты весталка-қыздар күзеткен. Жеті рим патшалары болған: Ромул бірінші болған, Тарквиний Тәккапар – жетінші. Рим жеті төмпешікте орналасқан. Октябрь айының атауы «сегіз» санынан алынған, ноябрь айы – «тоғыз» санынан.Тоғыз муза (көркемөнер мен ғылымның құдайлары) болған. Сенің қолыңда бес саусақ, екі қолыңда – он.
Сөздік