Баға – нарық реттеушісі. Ол тауарлардың нақты түрлерін өндіруге мүмкіндік береді немесе тежейді, сұранысты шектейді немесе ұлғайтады. Осылайша, белгілі бір өнімнің өндірісі мен тұтынуына тікелей немесе жанама әсер етеді. Баға Интернет-технологиялар-микстің ең икемді элементі. Түпкілікті бағаны бекіту Интернет-технологияларқызметінің өте жауапты кезеңі. Бағаға әсер ететін факторлар:
1. Құрамдас элементтер бойынша тауар бірлігінің (данасының) бағасы былай анықталады:
Б = Өқ + П + ҚҚС + Сұ
Баға = өзіндік құн + пайда + қосымша құн салығының мөлшері + делдалдық сауда ұстемесі.
Баға тағайындаудың кезеңдері:
2. Өмірде баға белгілеудің мынадай мақсаттары қойылады:
Бағалық стратегия шығынға, сұранысқа, бәсекеге, тауардың өмірлік цикл кезеңіне негізделіп, айқындалуы мүмкін.
Жалпы, баға 3 тәсіл арқылы анықталады:
Осы тәсілдерге қарай шығындарға, сұраныс пен бәсекеге негізделген стратегияларды бөліп көрсетуге болады:
а) шығынға үстеме қосу әдісі. Бұл жағдайда өнімнің өзіндік құнына стандартты үстеме қосылады;
б) пайда алуға негізделген баға белгілеу. Мұндай әдіс шығынсыздықты болдырмау қағидасына негізделген. Бұл жағдайда фирманың шығынға ұшыратпайтындай және белгілі бір пайда мөлшерін алатындай баға анықталады. Осы әдісті қолдану әр түрлі сату көлемі кезіндегі жалпы шығындар мен пайданы бейнелейтін шығынсыздық графигін құруды көздейді.
2) сұранысқа негізделген баға тағайындау стратегияларының мынадай түрлері қолданылады:
а) «қаймақ қалқып алу» стратегиясы жаңа тауарларды жоғары бағамен сатуды көздейді. Артықшылықтары:
1) бұл стратегия бағаны нарықтағы өзгерістер мен бәсекелестердің іс-қимылын есепке ала отырып, өзгертуге мүмкіндік береді;
2) жаңа тауарды өндіру шығындары әрқашан жоғары болады. Ал бұл стратегия оларды жабуға жәрдемдеседі;
3) тауардың жоғары бағасы оның сапалылығына байланысты деп есептелінеді, сондықтан бұл стратегия фирманың және оның тауарының беделін көтеруге мүмкіндік береді.
Кемшіліктері:
б) престижді бағалар стратегиясы тауарларды жоғары бағамен сатуды көздейді. Ол тауардың сапасына, ерекшелігіне, маркасына және беделіне назар аударатын нарық сегменттеріне арналған.
в) психологиялық тұрғыда баға тағайындау (Интернет-технологиялартік немесе дөңгелектенбеген бағалар), бұл стратегия тұтынушы тауарлар нарығында қолданылады;
г) ассортименттік баға белгілеу стратегиясы. Бұл стратегия көбінесе сұранысы қалыпты емес, бір-бірін толықтыратын және ауыстыратын тауарларға қолданылады. Төрт стратегияға бөлінеді:
1) бағалардың «номиналды жоғары» стратегиясында негізгі тауарға өте жоғары баға және бірін-бірі алмастыратын тауарға төменбаға белгіленеді;
2) имидж стратегиясы тауардың негізгі үлгісіне төмен баға, ал оның басқа атаудағы немесе басқа түрдегі үлгілеріне жоғары баға белгіленеді;
3) кешенді баға белгілеу стратегиясы «екі құралды», «шығынды лидер» және «еліктіргішті» атты бағалардың пайда болуын білдіреді. Бұл бағалар танымал маркалы тауарға қолданылады. Тауардың бағасы сатып алушыларды дүкенге келтіру мақсатымен төмендетіледі. Ал сол тауарды құраушы бұйымдарға жоғарырақ баға белгіленеді;
4) бағалар дифференциациясының (дискриминациялық бағалар) түрлері:
1) бағалардың уақыт бойынша дифференциациясы;
2) тұтынушылардың сатып алу қабілеттілігіне қарай қойылатын бағалар;
3) тауар нұсқаларын есепке алу арқылы қойылатын баға;
4) кезеңді жеңілдіктер стратегиясы (бағалардың төмендеуі).
3) бәсекелестік баға белгілеу стратегиясы.
Бәсекелестік баға белгілеу стратегиясы әрқашан бәсекелестерге қарағанда төмен баға белгілеуге негізделеді. Нарық құрылымына бәсекелестердің саны мен мүмкіншіліктеріне қарай фирма мына 3 стратегияның біреуін таңдай алады:
1. Нарыққа ену стратегиясы – нарық үлесін жаулап алу мақсатымен төмен баға тағайындауды көздейді, ол тек қана сыйымдылығы және баға бойынша сұраныс икемділігі жоғары нарықта тиімді болып табылады. Бұл стратегия мына жағдайларда ғана қолданылады:
а) баға бойынша сұраныс икемді;
б) бұл стратегия нарыққа енудегі кедергі болып табылады;
в) сату көлемін ұлғайту арқылы өнімнің бір бірлігіне кететін шығындарды азайтуға болады.
2. Баға лидеріне қарап, баға белгілеу стратегиясы олигополистер арасында қолданылады. Фирма өз бағасын олигополист-лидердің баға деңгейімен салыстыру арқылы белгілейді.
3. Бәсекелеске қарағанда жоғары баға белгілеу.
Егер фирма бірегей қасиеттері бар жоғары сапалы тауар шығарса, онда ол бәсекелестерге қарағанда жоғары баға қоя алады.
Тауардың өмір циклінің кезеңдеріндегі баға саясаты:
3. Бағалардың бейімделуі мынадай тәсілдерді қолдану негізінде жүргізіледі:
Жеңілдіктер түрлері: