10.1 Осмос қысымы, оған арналған Вант-Гофф теңдеуі
10.2 Ванд-Гоффтың біріктірілген заңы
10.3 Осмос қысымының маңызы
Қамыс қанты ерітіндісінің әртүрлі концентрациясының осмостық қысымдарын зерттеп, Пфеффер отырып 1887 жылы Ван-Гофф осмостық қысым заңдылықтарын ашты. Ол күшті сұйытылған ерітін заңдарына бағытталумен анықталады. Тұрақты температурада осмостық қысым концентрацияға ту массалық көлеміне кері пропорционал екендігімен анықталады.
Р1 /Р2 = С1 /С2
Егер концентрция тұрақты болса, осмостық қысым термодинамикалық температурасын тап. Р1 /Р =T1 / T2
Бірдей температура мен бірдей концентрацияда әр түрлі заттардың бірдей осмостық қысымдары бо осмостық қысымға арналған күй теңдеуін аламыз.
P = m/v·RT = CRT (Вант-Гофф теңдеуі)
Бұл формула бойынша клайпейрон – Менделеев теңдеуіне тура келеді. c=m/v – молярлық концентрация. R – универсал газ тұрақтысы, Т- термодинамикалық температура, С – концентрация төмен болған орындалмайды. Концентрация жоғары болған сайын Вант-Гофф теңдеуінен ауытқулар болады.Жо Гофф заңынан ауытқуларды ескеруге болады, егерде көлемдік молярлық концентрацияның орнына Сm қолданса болады.
P = CmRT = RT m1 / m2M· 1000
m1 – еріген зат массасы, m2 – ерітіндінің массасы. Вант-Гоффтың біріктірілген ерітіндінің осмосты температураларды ерітіндінің көлеміндегі көлемде түсіретін газ қысымына тең болады. Сондықтан үшін еріген бөлшектердің массасы, өлшемдері пішінін емес, тек бөлшектер санының ғана маңызы өсімдіктердің тіршілік әрекетіндегі маңызы зор. Ол өсімдік сабағымен судың көтерілуін клетканың етеді. Бірдей жағдайда бірдей осмостық қысымдары болатын ерітінділер изотондық ерітінділер деп, клетка сыртындағы ерітіндінің осмостық қысымы клетка ішінен жоғары болса гипертондық ерітін ерітінділер делінеді. Адам қанының осмостық қысымы 0,8 мПа. Мұндай осмостық қысым 0,9 0/0 N мұндай концентрациялы ерітіндіні физиологиялық ерітінділер деп аталады.