Маркетингтік ақпарат жүйесі – бұл маркетинг саласында шешімдер қабылдау үрдісінде қолданылатын ақпаратты жүйелі , жоспарлы жинақтаудың, талдаудың , және таратудың әдістерінің , тәсілдерінің жиынтығы. МАЖ ішкі ақпарат маркетингтік зерттеулер ағымдағы сыртқы ақпарат , ақпаратты өңдеу, және талдау секілді салыстырмалы ерекшеленген 4 жүйеден тұрады:
Маркетингілік деректерді талдаудың жетілдірілген әдістер жиынтығы әрбір маркетингілік ақпаратты талдау жүйесінің негізін статистикалық банк модельдер банкі құрастырады. Статистикалық банк таңдап алынған деректер шегінді өзара байланысты толық көрсететін және олардың статистикалық сенімділік дәрежесін анықтайтын ақпаратты статистикалық өңдейтін уақыт талабына сай әдістер жинағы.Модельдер банкі – нарық қайраткерлерінің ең оптимальды маркетингілік шешім қабылдануына мүмкіншілік беретін математикалық модельдер жинағы.
Маркетингілік зерттеулер дегеніміз компанияның басқару шешімдерін дұрыс қабылдаумақсатымен алдына қойған маркетингілік міндеттерге сәйкесақпаратты жинау , өңдеу және мәліметтердіталдаумен қорытындыларды ұсыну.Маркетингтік зерттеулердің міндетіне мыналар жатады:фирмалардың нарықтағы бәсекелестік позициясын анықтау , оның өткізу және бағасаясатын , тауарды нарыққа жылжытудың мәселелерін анықтау жәңе бағалау.Тұтынушылардың мінез-құлқын зерттеу , олардың талғамдарын анықтау , нарықтың әлеуметтік мүмкіндіктерін зерттеу макроортаны талдау.Ақпарат жинаудың әр түрлі әдістері бар : екінші ретті мәліметтер, және бастапқы мәліметтер.Екінші ретті мәліметтер – бұл маркетингтік зерттеулердің бөлек бұрын басқа мақсаттармен жиналған ақпарат .Бастапқы ақпарат бұл нақтызерттелінетін мәселені шешу үшін жаңа ғана жиналған ақпарат.Мұндай зерттеулер далалық деп аталады.
Маркетингтік зерттеулерді 5 кезеңмен өткізуге болады:
Маркетингтік зерттеудің бірінші кезеңіндеоны әзірлеу талаптарын қалыптастыру және зерттеу мәселесін анықтау қажет.Маркетингтік зерттеудің екінші кезеңі , маркетингтік зерттеулер жоспарын әзірлеу , бұл зерттеу сметасын анықтау мәліметтер көздерін анықтау , оларды жинау және талдау.Маркетингтік зерттеудің үшінші кезеңінде ақпарат алу көздері анықталады.Одан кейін ғана бастапқы ақпаратты жинауға көшу керек.Бастапқы ақпараттар жинақтаудың 3 әдісі бар:
Бақылау – бұл таңдап алынған адамдар тобыныңәрекеттерін немесе болып жатқан жағдайларды бақылау, ол далалық және зертханалық стандартты немесе еркін жағдайда жүргізілуімүмкін, бұл әдістің артықшылығы обьективтілігі жоғары тұтынушы тілегіне тәуелдіеместұтынушы мінез-құлқын бақылау мүмкіндігі.
Эксперимент – мұнда бір немесе бірнеше айнымалы факторлардың өзгерісі бір немесе көптеген тәуелді айнымалыларға ықпалы анықталады.Эксперименттер зертханалық және далалық бөліп бөлінеді.Зертханалық фактор басқа факторларды зерттеуге мүмкіндік береді, далалықтар, нақтылы жағдайда жүзеге асырылады және бақыланбайтын фактордың әсері болуын теріске шығармайды.
Пікір сұрау құрылымдық және құрылымдық емес сипатта болады. Маркетингтік зерттеудің келесі кезеңінде маңызды мәліметтер мен нәтижелерді алу мақсатымен жиналған мәліметтер бағаланады және талданады.
Маркетингтік зерттеудің әдістері оны жүргізу мен ақпарат алу техникасы бойынша сандық және сапалық болып бөлінеді.Сандық әдістер деп жабық типті құрылымдық сұрақтарды пайдалану арқылы сауалнамаларды жүргізуді айтады.Сапалық әдіс ақпаратты сапалы сипаттау және оны стандартты емес жинау арқылы жүргізіледі.
Барлау зерттеулері мәселелері мен болжамдарды дәлірек анықтау үшін ақпаратты алдын-ала алу мқсатында жүргізілетін маркетингтік зерттеулер, бұл зерттеулер мәселені нақлылы идеялар ұсынуға және білімді көтеруге бағытталған.
Сипаттама зерттеулер маркетингтікмәселелерді әр түрлі жағдайды нарықтарды тұтынушының өнімге қатысын сипаттауға бағытталған маркетингтік зерттеулер.
Казуалды зерттеулер себеп-салдар байланысына қатысты ғылыми болжамдарды тексеру үшін жүргізілетін маркетингтік зерттеулер.
Маркетингтік зерттеудің кең қолданылатын әсеріне мыналар жатажы:
Пікір сұрау әдістерінің артықшылықтары: сұрақтарды стандарттаудың деңгейінің жоғарлауы, басқа әдістермен салыстырғанда жүзеге асырылуы қарапайым, терең талдау жүргізу мүмкіндігі.
Кемшіліктері: жауаптарды хаттамалау, ақпаратты өңдеу қиындығы, уақыт пен қаражат көп кетеді.
Фокус топ, ол дегеніміз құрылымдық емес сипаттағы ақпарат алу мақсатында, модераторды ң басқаруымен өткізілетін респонденттердің кішігірім тобы, бұл әдістің мәні әр түрлі тұтынушылар тобының ойларын айқындау.
Зерттеудің понелдік әдісі, бірдей уақыт аралығында нақты бір топтан қайталап мәлімет жинау. Понелдік зерттеудің белгілері:
Зерттелетін бірлік сипаттамасы бойынша панель былайша бөлінеді:
Сарапшылар бағалау әдісі, эксперттік бағалау саны шектелген кәсібі мамандардан сауалнама алу арқылы өткізіледі. Маркетингтік зерттеулерде «дельфи» және «ми шабуылы» эксперттік бағалау әдістері ерекше орын алады. «Дельфи» әдісі болжамды дәлелді ету үшін бірнеше рет пікір сұрауға сүйенген сарапшылық әдіс. «Ми шабуылы» мамандық ұжымдық талқылауы негізінде творчестволық шешім қабылдау әдісі.