Маркетингтік коммуникация – тұтынушыларға ықпал ету мақсатында тауарлар мен көрсетілген қызметтерге сұранысты қалыптастыру мен ынталандыруға бағытталған шаралар жүйесі. Маркетингтік коммуникацияның мынадай түрлері бар:
1. Жарнама;
2. Өткізуді ынталандыру;
3. Жеке сату
4. Қоғаммен байланыс немесе PR.
Коммуникациялардың жеке және жеке емес арналары бар. Жеке коммуникация арнасы- бұл адамдардың телефон және хат алысу арқылы өзара қатынасы. М., кеңес берушілер, достар, әріптестер, көршілер. Жеке емес коммуникация арнасына БАҚ, яғни бұқаралық ақпарат құралдары арқылы таратылатын хабарлар және арнайы шаралар жатады.
1. Жарнама – көптеген білім шеңберлерін қамтитын қоғамның қоғамның күрделі әлесуметтік-экономикалық құбылысы.
Жарнама қызметі дегеніміз - қаржыландыру көзі анық көрсетілген БАҚ арқылы жүзеге асатын жеке көрсетілмейтін таура мен қызметтерді жылжыту нысаны. Жарнама аудиторияға екі тәсілмен беріледі:
1. Жарнаманы беруші, жарнаманы өзі дайындаған, содан кейін оны басып БАҚ-қа ұсынады;
2. Жарнама беруші жарнама мақсатын атап көрсетіп, жарнама агенттеріне және агенттеріне тапсырыс береді.
Жарнама берушілер өндірушілер, бөлшек көтерме саудагерлер, мемлекеттік емес ұйымдар және т.б.
Жарнама агенттіктері – олар жарнама қызметін ұсынатын делдалдар.
Жарнама жоспарлау үдерісі мынадай кезеңдерден тұрады:
1. Мақсаттты аудиторияны таңдау;
2. Жарнама мақсатын анықтау,
3. Хабарлаудың стратегиясы мен тактикасын әзірлеу;
4. Жарнама құралдарын таңдау;
5. Жарнама тиімділігін бағалау.
Жарнаманы тұтынушылар жақсы түсінуі үшін ол мынадай талаптарға сай болуы керек:
1. Жарнама науқаны кезеңінде жарнама тақырыбы мен сөз мәнерін өзгертуге болмайды;
2. Жарнама жиі қайталанса, тез жатталады және есте жақсы сақталады.
Жарнама мәтінінің мазмұны AIDA формуласына сәйкес жасалады:
A – attention – назар;
I – interest – қызығу;
D – Desire - тілек;
A – action - әрекет.
Жарнама үндеуінің стилі - жарнама мәтінін көркемдеп айту тәсілі, мәнері және оны баяндау үні, сарыны. Жарнама үндеуін жасау тәсілдері:
1. Натураға қарап жасау. М., әдеттегі екі әйелдің тауар туралы әңгімесі;
2. Фантазия немесе қиял. М., тауар туралы әр түрлі қиял пайда болу;
3. Көңіл-күй мен бейне . М., тауар айналысында белгілі бір әсемдік махаббат бейнесі қалыптасады;
4. Клиенттер мен лидерлер пікірі;
5. Тауарларды жариялау;
6. Әзіл-оспақты жақсы пайдалану;
7. Символикалық кейіпкерлер;
8. Тарихи әңгіме ретіндегі жарнама жанры;
9. Музыка;
10. Ғылыми дәлелдер.
3. Жарнама түрлерін былайша жіктеуге болады:
1. Мақсаттық белгіленуіне қарай тауар мен қызметтер жарнмасы, идея, ойлар жарнамасы, пайда алу үшін бағытталған жарнама, пайда алу үшін бағытталған коммерциялық жарнама, пайда алуды көздемейтін коммерциялық емес жарнама;
2. Мақсатты бағытына сәйкес жарнама типтері: марка жарнамасы, тауар жарнамасы, фирма немесе компания жарнамасы, имидж жарнамасы және т.б.;
3. Практикалық мақсаттар үшін ең ыңғайлысы өткізу арналары арқылы жарнаманы жіктеу.
Жарнама құралдарын таңдау үдерісі мынадай бірнеше кезеңдерден тұрады:
1. Жарнама құралдарын қамту ауқымын анықтау;
2. Жарнаманаың қайталану жиілігі және әсер ету күші туралы шешім қабылдау;
3. Оны тарату құралдарын таңдау;
4. Жарнама жеткізушілерін таңдау;
5. Құралдарды қолдану графигі туралы шешім қабылдау.
Жарнама бағасы былай анықталады: Ж.б = Ш.ж/А
Ш.ж – жарнамаға кеткен шығындар
А – бақылау аудиториясы, басылу тиражы.
4. Маркетинг бюджеті – ол маркетинг жоспарының табыс, шығын және пайданың жоспары мөлшерін көрсететін бөлімі. Тәжірибеде маркетингтік бюджетті анықтаудың әр түрлі әдістері пайдаланылады.
|
Әдістер |
Сипаты |
|
1.Мүмкіндіктерге орай |
Бұл әдіс қолда бар қаражаттарға байланысты болады. Біріншіден, өндіріске қажетті қаражаттар бөлінеді, содан қалғаны жылжыту мақсаттарына жоспарланады. |
|
2.Өсім |
Бюджет алдыңғы өткен мезгілдердегі келіп түскен түсімнің көбею және азаю пайыздарын есепке ала отырып, бекітіледі. |
|
3.Бәсекелестермен теңдестік |
Бұл әдіс бәсекелестердің маркетинг шығындарын ескеруді талап етеді. |
|
4. «Сатудан түсетін үлес» |
Маркетинг бюджеті өткізуден түсетін түсімнен байланысты болады. Бюджет көлемі өткен жылғы немесе келешекте болатын өткізу көлемінің белгілі бір пайызы арқылы анықталады. |
|
5. «Мақсаттар мен міндеттер» |
Нақты қалыптасқан мақсаттар мен міндеттер жүйесін анықтауды және жүзеге асыратын ресурстарды есептеуді қажет етеді |
|
6. «Инвестиция қайырымдылығы» |
Маркетингтің әр түрлі шараларына кеткен шығындардың пайдасы есептеледі |
Өткізуді ынталандыру – ол тауар мен қызметтерді ынталандыратын шаралардың кешені. Өткізуді ынталандыру нарыққа қысқа мерзімде әсер ету шарасы. Басқа жылжытудың түрлерімен салыстырғанда, оның нәтижелері тез байқалады. Өткізуді ынталандырудың әдістеріне мыналар жатады:
1. Өзінің сауда қызметкерлерін ынталаандыру;
2. Делдалдарды ынталандыру;
3. Тұтынушыларды ынталандыру. М., сыйақылар, купондар, жеңілдіктер, байқаулар.
Жеке сату - ол тауарларды сату мақсатында тұтынушылармен жеке дара байланыстың орнатылуы. Жеке сату – бұл тұтынушылармен кездесіп, әңгімелесу барысында тауарды қолдану туралы кеңес беріп, оны ауызша ұсыну. Тауарларды сату үдерісі мынадай кезеңдерден тұрады: 1) әлеуетті клиенттерді іздеу; 2) оларды жіктеу; 3) тауарды таныстыру рәсімін өткізу; 4) сату; 5) сатудан кейінгі шаралар.
PR – бұл ұйым мен қоғам арасындағы өзара ұғысу, оң қарым-қатынасты құру және оны қолдауға бағытталған жоспарланған шаралар. PR қызметтеріне мыналар жатады: 1) көпшілікке өзі туралы жағымды ақпарат тарату және оны нандыру; 2) оның ой-пікіріне ықпал ету; 3) ұйымның жақсы бет-бейнесін құру, беделін көтеру; 4) ұйымның жұмысына қызметкерлердің жауапкершілігін қалыптастыру.
PR әдістері:
1. БАҚ-пен байланыс;
2. Баспасөз конференцияларын ұйымдастыру;
3. Баспа өнімдері;
4. Кино және фотоқұралдар;
5. Сөз сөйлеу;
6. Жарнама;
7. Тауарды таныстыру рәсімін өткізу;
8. Демеушілік;
9. Фирмалық стиль;
10. Мүдделерді алға жылжыту (лоббирование).