Құрастырушылар:

Карипжанова Г.Т., Есембеков Т.У, Қадыров Ж.Т.,

Жобаның жетекшілері:

Токсанов С.Н., Даутова А.З.

Инженер-бағдарламашы:

Носов А.А.

Дизайнер:

Абенов Е.М.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

  1. Алпысбаев Қ. Көркем мәтінді талдау әдістері. – Алматы: Қазақ университеті, 2004.
  2. Ақшолақов Т. Көркем шығарманың эстетикалық табиғаты. – Алматы: Ғылым, 2002.
  3. Ахундов М. Концепция пространства и времени. – М., 1982.
  4. Ананьева С.В. Время – пространство – автор. – Алматы, 2003.
  5. Атымов М. Идея және композиция. – Алматы., 1970.
  6. Әбдезұлы Қ. Қазақ прозасы және ұлттық идея. – Алматы, 2005.
  7. Ахметов К.К. Әдебиеттануға кіріспе. – Қарағанды, 2004
  8. Атымов М. Қазақ романдарының поэтикасы. – Алматы, 1975
  9. Барт Р. Избранные работы. Семиотика. Поэтика. М., 1988.
  10. Байтұрсынов А. Шығармалары. – Алматы, 1988.
  11. Бодрияр Ж. Система вещей. - М., 1995.
  12. Бахтин М. М. Эстеика словесного творчества. - М., 1986.
  13. Бауэр В., Дюмотц И., Головин С. Энциклопедия символов. - М., 2000.
  14. Белих А.А. Психологическая антропология. История и геория. - М., 1993.
  15. Вайман С.Г. Бальзаковский парадокс. - М., 1981.
  16. Введение в литературоведение. - М„ 1999.
  17. Введение в литературоведение. Под. ред. Л.В. чернец. – М., 1999.
  18. Винокур Г.О. Введение в изучение филологических наук. - М., 2000.
  19. Восточная поэтика. Специфика художественного образа. - М., 1983.
  20. Веселовский А.Н. Историческая поэтика. - М., 1996.
  21. Генон Р. Символы священной науки. М., 2002.
  22. Гадамер Х.Г. Истина и метод. Основы философской герменевтики. - М., 1988.
  23. Гаманов Б. Живопись словом. Портрет. Пейзаж. Вещь. - М., 1974.
  24. Гачев Г. Русский Эрос. - М., 1994.
  25. Дадебаев Ж. Өмір шындығы және көркемдік шешім. - Алматы, 1991.
  26. Дүйсенов М. Әдебиеттегі мазмұн мен форманың бірлігі. — Алматы, 1997.
  27. Джон Фоли. Энциклопедия знаков и символов. М., 1997.
  28. Жұмалиев Қ. Әдебиет теориясы. - Алматы, 1964.
  29. Жұмағали 3. Шындық және коркем әдебиет. - Қарағанды, 1993.
  30. Жирмунский В.М. Введение в литературоведение. - СПБ., 1996.
  31. Ермаков И. Д. Психоанализ литературы. - М., 1999.
  32. Есембеков Т.У. Әдеби талдауға кіріспе. - Қарағанды, 1990.
  33. Западное литературоведение XX века. Энциклопедия. - М., 2004.
  34. Карасев Л. В. Вещество литературы. - М., 2001.
  35. Қабдолов 3. Сөз өнері. - Алматы, 1992.
  36. Котков Г.К. От структурализма к поструктурализму. - М., 1998.
  37. Керлот X. Словарь символов. - М., 1994.
  38. Кулумбетова А. Система малой и средней этической формы. - Шымкент, 2006.
  39. Литературный энциклопедический словарь. - М., 1987.
  40. Лотман М.Ю. Анализ поэтического текста. – Л., 1972.
  41. Ланче Н.Н. Психический мир. - М., 1996,
  42. Леви-Стросс К. Структурная антропология. - М., 2001.
  43. Литературные архетипы и универсами. - М., 2001.
  44. Лулудова Е.М. Архетипы в художественном тексте. - Алматы, 2000.
  45. Лихачев Д.С. О филологии.-М., 1989.
  46. Майтанов Б. Қазақ романы және психологиялық талдау. - Алматы, 1996.
  47. Майтанов Б. Монолог құрылысы. - Алматы, 2006.
  48. Майтанов Б. Портрет поэтикасы. - Алматы, 2006.
  49. Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе. - Алматы., 1991.
  50. Нұрғалиев Р. Сырлы сөз. - Алматы., 2000.
  51. Нұрғалиев Р. Айдын. - Алматы., 1985.
  52. Нұрқатов А. Идея жэне образ. - Алматы, 1992.
  53. Нұртазин Г. Шеберлік туралы ойлар. - Алматы., 1968.
  54. Мучник Г.М. Проблемы коммуникативной поэтики. - Алматы, 1995.
  55. Подорога В. Выражение и смысл. - М., 1995.
  56. Потебня Слово и миф. - М, 1989.
  57. Рождественский Ю.В. Общая филология. - М., 1996.
  58. Руднев В.ГІ. Словарь культуры XX века. Ключевые понятия и тексты. – М., 1999.
  59. Савельева В.В. Художественная антропология. - Алматы, 199.
  60. Томашевский В.В. Теория литературы. поэтика. - М., 1996.
  61. Топоров В.Н. Миф. Ритуал. Символ. - М., 1995.
  62. Тураева З.Я. Категория времени. - М., 1979.
  63. Темирболат А.Б. Проблемы хронотопа в современной прозе. - Алматы, 2003,
  64. Уэллек Р., Уоррен О. Теория литературы. - М., 1978.
  65. Хамзина К. М. Авторлық концепция жэне көркемдік ізденіс. - Қарағанды, 2006.
  66. Хализев В. Е. Теория литературы. - М., 2000.
  67. Фрейд 3. Введение в психоанализ. Лекций. - М., 2002.
  68. Швейбельман Н.Ф. Опыт интерпретации сюрреалистического текста. - Тюмень, 1996.
  69. Шейнина М. Энциклопедия символов. - М., 2002.
  70. Шмид В. Нарратология. - М., 1991.
  71. Эко У. Роль читателя. Исследования по семиотике текста. - СПб., 2005.
  72. Юнг К.Г. Архстип и символ. ~М., 1978.
  73. Юдин Э.Г. Системный подход и принцип деятельности. -М., 1978.
  74. Якобсон Роман. Избранные работы. - М, 1985.

Мазмұны

Мәдени-тарихи әдіс

Өркениет, нәсіл, орта, сәт, ұлттық мінез, халық рухы, әдеби дерек сияқты жетекші ұғымдары бар мәдени-тарихи ғылыми бағыттың негізін XIX ғасырда француз ғалымы И. Тэн қалаған, ол адам табиғатын физиологиялық, әлеуметтік, тарихи факторлардың тоғысуы арқылы түсіндіргісі келді, оның іс-әрекетінің жалпы идеясын табуды армандады. Позитивизмнің жақтасы болған Тэн натуралистік эстетикаға жақын болды, Сент-Бевтың теориясына сүйенді.

Көркем әдебиеттің сипатын айқындайтын үш негізді И.Тэн былайша белгілейді: Нәсіл. Орта. Сәт. Нәсіл деген ұғымды ғалым жалпы халыққа тән табиғи темперамент сипаты есебінде түсіндірген, нәсіл әр елде өмір сүріп, түрлі континенттерге таралып кеткенімен бәрібір өзінің ортақ рухани дүниелерін ұмытпайды, яғни нәсіл Тэн үшін тұрақты ұғым, оны ұлттық мінез бен ұлттық ділге барабар мәнде қолдануға болатындығын ғалым қадап айтқан. Нәсілдің рухани құрылымын осылайша анықтап алған соң ғалым нәсіл өмір сүретін «ортаны» зерттеуге ден қояды, нәтижесінде географиялық, әлеуметтік, тарихи орталардың өзгеруі, ауысуы мәдениет пен әдебиетке әсер етеді деген қорытындыға келген. И.Тэн «Сәт» түсінігін мәдениет пен дәстүрдің тарихи деңгейі деп қабылдаған.

Мәдени-тарихи әдіс көркем әдебиетті халық тарихының кезең-кезеңдеріндегі халықтың рухын сақтаушы күш деп бағалайды, яғни әдебиет-кезеңнің мәдени-тарихи құжаты. Аталмыш әдіс өз мүшелеріне қатаң талаптар қойды: жалпы мәдени танымның кеңдігі - зерттеушінің ғылыми интуициясының ғылыми-теориялық мықты негізі.

«Тарихи деректің» әдеби дерекке айналуының астарына үңілуге ерекше назар аударған бұл әдіс ұлттық әдебиет және халықтық әдебиеттің негізгі қозғаушы күштерін саралаудың алуан түрлерін іздеді. Мәдени-тарихи зерттеулер, жалпы алғанда «көркем мәтінді байыпты оқу» әдісі деп есептеледі.