№5 тақырып. Орта ғасыр түркі ескерткіштері


Х-ХҮ ғ. ескерткіштері.  Шығыс түркі ескерткіштері. Шағатай түріктерінің  тіліндегі ескерткіштері. Орта ғасыр түркі ескерткіштері батыс түркі тілдерінің ескерткіштері Кодекс Куманикустың тілі. Қожа Ахмет Иассаудің «Хикмет» өлеңдер жинағы.  Қараханидтер түрітерінің тілі. Хорезм түріктерінің тілі. Шағатай түріктерінің тіліндегі ескерткіштер.

1 тапсырма. Сұрақтарға дайындалу.       

  1. Х-ХҮ ғ. ескерткіштері
  2. «Кодекс Куманикустың» тілі
  3. Қыпшақ тілдері
  4. Армиян қыпшақтарының тілі
  5. Қ.А. Иассауидің «Хикмет» өлеңдер жинағының тілі
  6. Шығыс түркі ескерткіштері
  7. Қараханидтер түріктерінің тілі
  8. Хорезм түріктерінің тілі
  9. Шағатай түріктерінің тіліндегі ескерткіштері
  10. Шағатай түріктерінің тіліндегі ескерткіштердің фонетикалық ерекшеліктері

Тапсырма сұрақтары СӨЖ-ге беріліп, 8, 9, 10 сұрақтары жазбаша орындалып, қалғандары ауызша орындалып, семинар сабағында ауызша сұралады.

2 тапсырма. Тірек сөздерге анықтама беру:  Орхон жазбалары эпостық, лиро-эпостық жырлар, тарихи арна, тарихи көз

Тапсырма СӨЖ-ге беріліп, дәптерге жазбаша орындалып, ОСӨЖ-де сұралады.

3 тапсырма. 50-66 тест тапсырмасына дайындалу. ( ОСӨЖ-де ауызша сұралады).

    1. 10-12ғ. Қараханид мемлекеті кезіндегі түркі тілдерінің жазба ескерткіші қандай?

    // «Кодекс куманикс»

    // «Хосрау уа Шырын», «Мұхаббетнаме»

    // «Диуани лұғат ит-түрік», «Диуани хикмет», «Хакім ата»

    // аталғандардың бәрі де

    // «Диуани хикмет»

    ХҮ-ХҮІІ ғ. Қазақ әдеби тілі

    1. «Жамиғ –ат тауарих» шежіресінің авторы кім?

    // Сейф Сарай

    // М.Қашқари

    // Қадырғали би Жалайыр

    // Баласағұн

    // Қ.А.Иассауи

    1. Құйрығы жоқ, жалы жоқ. Құлан қайтіп күн көрер. Аяғы жоқ, қолы жоқ, жылан қайтіп күн көрер... Авторы кім?

    // Шалкиіз

    // Асан қайғы

    // Қазтуған

    // Доспамбет

    // Ақтамберді

    1. Дидактикалық поэзияның басты белгісі

    // үлгі өнеге, ақыл өсиет айту

    // арнау өлеңдер айту

    // елді бірліке шақыру

    // портрет жасау

    //  ерлік көрсету

    1. «Айналасын жер тұтқан, Айды батпақ демеңіз.

    Айнала ішсе таусылып, Көл суалмас демеңіз»  Көркемдеу тәсілінің қайсысы қолданылған?

    // эпитет

    // шендестіру

    // теңеу

    // метафора

    // метонимия

    1. Портрет жасаудың шебері қай жырау?

    / Ақтамберді

    // Марғасқа

    // Қазтуған

    // Көтеш

    // Махамбет

    1. Жаугершілік лексикаға қатысты сөздер

    // жігіттік, ерлік, жортуыл

    // берен, жебе

    // талқы, бірлік

    // билік, әділдік

    // бірлік, билік

    1. «Арғымаққа міндім деп, Артқы топтан адаспа.

    Күнінде өзім болдым деп, Кең пейілге таласпа» Авторы кім?

    // Асанқайғы

    // Марғасқа

    // Қазтуған

    // Көтеш

    // Махамбет

    1. Асанқайғы қай ғасырда өмір сүрген?

    // ХҮғ.

    // ХҮІғ

    // ХІІғ.

    // ХІҮғ.

    // Хғ.

    1. Доспамбет жырау қай ғасырда өмір сүрген?

    // ХҮІІІғ.

    // ХҮІғ.

    // ХІІғ.

    // ХІҮғ.

    //  ХІғ.

    1. Ш. Уәлиханов "көшпенділер философы" деп кімді атаған?

    // Асанкайғы                               

    // Қазтуған

    // Қорқыт                                   

    // Кет-Бұға

     // Жиембет

    1. Жиембет жырау қай ғасырда өмір сүрген?

    // ХҮІІІғ.

    //ХҮІг.

    // ХҮІІғ.

    // ХҮғ.

    // Хғ.

    1. ХҮ-ХҮІІ ғ. кезеңі поэзиясындағы негізгі тақырыптар қандай?
      // әлеуметгік жағдай, ел қорғау, жаугершілік

    // акыл-өсиет айту

    // дін

    // дұрыс жауабы жоқ

    // мақал-мәтел

    1. Қазтгуғанның "Бұдырайған екі шекелі", Доспамбеттің "Айнала бұлақ
      басы тең" өлеңдері қай жанрға жатады?

    // арнау өлеңдер

    // дидактикалық толғау өлендер

    // портрет өлендер

    // дұрыс жауабы жоқ

    // айтыс

    1. "Жамиғ-ат-тауарих" қандай шығарма?

    // шежіре

    // поэзиялық шығарма

    // аударма  

    // прозалық  шығарма

    // сөз өнері

    1. "Жамиғ-ат-тауарихтыц" грамматикалық сипаты қандай?
      // қыпшақтық

    // ноғайлық

    // шағатайлық 

    // қазақтық

    // ұйғырлық

    1. Ортақ мотивті поэзиялық үлгілерге жататындар

    // мақал –мәтелдер, афоризмдер, дидактикалық шешендік толғаулар

    // аңыз-әңгімелер

    // синтаксистік

    // дұрыс жауабы жоқ

    // мақал-мәтел