№10 тақырып. ХІХғ. ІІ жартысындағы қоғам өмірі

ХІХ ғасырдыың екінші жартысын дағы қазақ әдеби тілі. Бұл кездегі қазақ қоғамының саяси-әлеуметтік, экономикалық және мәдени өміріндегі өзгерістер. 1867-1868жылдардың реформалары бойынша  халық ағарту саласында бірсыпыра  шаралардың жүзеге асырылуы.  ХІХғ. ІІ-жартысындағы қазақ тілінің зерттеле бастауы.   Мұсылманша діни оқулардың дамуы. Көркем әдебиеттегі қисса жанры және оның тілі.

1 тапсырма. Сұрақтарға дайындалу.       

  1. ХІХғ. ІІ-жартысындағы қазақ тілінің зерттеле бастауы
  2. Көркем әдебиеттегі қисса жанры және оның тілі
  3. Функционалды стильдердің пайда болуы, дамуы
  4. Мұсылманша діни оқулардың дамуы
  5. Қазақ тілінде алғашқы мерзімді баспасөздің шығуы
  6. Халықтың ауыз әдебиеті шығармалары
  7. Н.И.Ильминскии, В.В. Радловтардың сіңірген еңбектері
  8. Алғашқы газеттердің әдеби тілімізді дамытудағы публицистикалық стильдің қалыптасуындағы рөлі
  9. Қазақ тілінде алғашқы мерзімді баспасөздің шығуы

 Тапсырма сұрақтары СӨЖ-ге беріліп, 9, 10 сұрақтар жазбаша орындалып,  ОСӨЖ-деауызша  сұралады. Қалған тапсырмалар семинар сабағында ауызша сұралады.

2 тапсырма. Тірек сөздерге анықтама беру: көркем поэзия тілі, қисса жанры, қоғамдық –публицистикалық стиль, ғылыми стиль, ресми іс-қағаздар стилі.

Тапсырма  СӨЖ-ге беріліп, дәптерге жазбаша орындалып,ОСӨЖ-де сұралады.

3 тапсырма. 127-141 тест тапсырмасына дайындалу. ( ОСӨЖ-де ауызша сұралады).

  1. XIX ғ. 2- жартысындағы аударма әдебиеттің үлгісі қайсы?

// Екі соқы

// надандық құрбан

//  Жазу тәртібі                             

// Оян қазақ

// ауызекі сөйлеу

  1. Төмендегі басылымдардың қайсысы   публицистикалық стильге  жатады?

// "Серке",  "Садақ",  "Сары Арқа", "Абай",  "Қазақ",  "Айқап",  "Үш  жүз", "Айна" т.б. газет-журпалдар;

// көпшілікке арналған "Афат яки холера әңгімесі",  "Қышыманың   турасында",  "Трахома деген жаман көз ауру" т.б. кітапшалар;

//  бәрі де; .

// "Хосрау уа Шырын", "Мұхаббатнаме";

//  Диуани Хикмет

  1. XX ғ. басындғгы әдеби тілге тән дыбыстық,     грамматикалық ауытқулардын негізі қандай?

// көптеген дыбыстык, грамматикалық тұлғалардын жарыспалы түрде қолданылғаны;

// ескі жазба әдеби тіл дәстүріне тән тұлғалардың қолданылғаны;

// аңыз -әңгімелердің қолданылғаны

//  суреттеме,     поэтикалық  құрал  ретінде  күнделікті  тұрмыстық  сөздерді көп қолданды;

// жаубы жоқ

  1. ХX ғ. басындағы әдеби тілдің лексикалық кұрамындағы басты ерекшеліктері кандай?

// араб,    парсы,       көне   түркі,       орыс   сөздері   көп   кездеседі;

// диалектизмдер және татар,    өзбек сөздері кездеседі;

// бәрі де;

// жауабы жоқ

// варваризмдер көп кездеседі

  1. 131. XX ғ. басындағы әдеби тілдің нормалану сипаты кандай дәрежеде болды?

// нормалық белгілері қалыптасып тұрақтанған;

// нормалық белгілері қалыптасып тұрақтанбаған;

// жауабы жоқ;

// нормалык жүйесі бар;

// бірізділік жоқ

  1. XX ғ. басында ұлттық әдеби тілдің қандай стильдері дамыды?

//  көркем  әдебиет,     публиңистикалық,  ресми кұжаттар,  ғылыми-көпшілік әдебиеттер стильдері;

// діни әдебиеттер стилі;

// кітаби стилі; 

// діни әдебиеттер стилі;

// жауабы жоқ

  1. Қазақ революциясына   дейін   қазақ   (әдеби)   тілі   мемлекеттік мәртебеге ие болды ма?

// ие болды;

// ие бола алмады;

// жауабы жоқ;

// көптеген дыбыстық, грамматикалық тұлғалардың жарыспалы түрде қолданылғаны;

// сөздік қор аз болды

  1. "Кітаби тіл" деген ұғымды қалай түсінесіз?

// ортаазиялық түркі әдеби (шағатай) тілі деген мағынада;

//  Қазан  төңкерісінен бұрынғы   ескі  жазба дәстүрдегі  тіл  деген мағынада

// қолданыста екеуі де кездеседі;

// поэзия жанры;

// ақындар өлеңі

  1. XX ғ. басындағы әдеби тілдің нормаланбауы неден байқалады?

// "кітаби тіл" дәстүрінің сұрыпталмай қолданылуынан;

// аталғандардың бәрі .де;

// ықпалы тигендігінен;

// сөйлеу тілінің сөйлемді дұрыс қолдануынан

// қарапайым сөздердің қолданылуынан

  1. 136. "Хүрмәтлу, уа   мырзалар,   өзләр"   т.б.   сөздері  қандай хаттарда кездеседі?

// ресми құжатта.

// ғылыми хатта.

// поэмада.

// сенімхатта.

// прозада

  1. "Мұңлық-Зарлық", Жүсіп-Зылиха", Шахнаме"
    туындылары жанрдың қай түріне жатады?

// поэзия      

//  карасөз

//  қисса      

//  поэма

//  роман

  1. Қоғамдық - публицистикалық стильдің пайда болуына не себеп болды?

// мерзімді баспасөз дамуы

// оқулықтардың шығуы

// ғылыми еңбектердің жазылуы

// проза жанрының дамуы

//  ауызекі сөйлеу тілінің дамуы

  1. Абайдың қара сөздері қандай стильде жазылған?
    // ғылыми

// ауызекі сөйлеу

// публицистика    

// көркем әдебиет

// ресми

  1. Ғылыми-техникалық терминдер   "темір   жол",   "жердің  серігі" қандай тәсілмен енген?

// калька

// варваризм

//архаизм

// историзм

// диалектизм

  1. Жеке адамдардың бір-біріне жазысқан хатгарының стилі қандай стильге жатады?

//  ғылыми

// көркем

//  эпистолярлық

// публицистикалық

//  ресми