№6 тақырып. ХҮ-ХҮІІ ғасырлардағы қазақ әдеби тілі
Ақын, жыршы, жырау. ХҮІІІ- ХІХ ғасыр басындағы әдеби тілді сипаттайтын мұрлар. Бұқар жырау шығармаларының тілі. Бұл кезеңдегі халықтың сөйлеу тілі мен ауыз әдебиеті тілі негізінде жырлаған ақын – жыраулардың тілі.
1 тапсырма. Сұрақтарға дайындалу.
- Ақын, жыршы, жырау
- ХҮІІІ- ХІХ ғасыр басындағы әдеби тілді сипаттайтын мұрлар
- Бұқар жырау шығармаларының тілі
- Бұқар – жыраулар мектебі тілін жинақтаушы
- ХҮ-ХҮІІ ғ. өмір сүрген жыраулар шығармаларының тілі
- Бұқардың шығармаларындағы көркемдеуіш элементтер
- Бұқар шығармаларындағы араб-парсы сөздері
- Жараулар шығармаларының тілі
- Бұқардың «Айналасын жер тұтқан» толғауының ерекшелігі
- ХҮІІІ ғ. Қазақ поэзиясының тілі, көркемдік тәсілдері
Тапсырма сұрақтары СӨЖ-ге беріліп, 5, 6, 10 сұрақтар жазбаша орындалып, ОСӨЖ-де ауызша сұралады. Қалған сұрақтар семинар сабағында ауызша сұралады.
2 тапсырма. Тірек сөздерге анықтама беру: ақын, жыршы , толғау, жыраулар, дидактикалық толғау, жаугершілік лексика, көне сөздер, шешендік сөздер, кірме сөздер.
Тапсырма СӨЖ-ге беріліп, глоссарий дәптерге жазбаша орындалып, семинар сабағында ауызша сұралады.
3 тапсырма. 83-106 тест тапсырмасына дайындалу. ( ОСӨЖ-де ауызша сұралады).
- ХҮ-ХҮІІғ. ауызша төл әдеби тіл өз алдындағы әдеби тіл арналарының кайсысымен тікелей жалғастықта?
// көне түркі жазба тілдерінің тілі;
// ортағасырлык түркі ескерткіштерінің тілі;
// ауыз әдеби стилінің тілі;
// барлық тілдерге қатысты
// жауабы жоқ
- Әділдіктің белгісі - біле тұра бұрмаса ... Авторы кім?
// Шалкиіз
// Марғаска
// Асанқайғы
// Жиембет
// Махамбет
- ХҮ-ХҮғ. Ауызша төл әдеби тілді сипаттайтын негізгі үлгілер кандай?
// жыраулар поэзиясынын тілі;
// дау-билікке байланысты шешендік сөздер;
// жоғарыдағы аталғандардың бәрі де;
// кітаби тілге тән сөздер.
// диалектизмдерге тән
- ХҮ-ХҮІІғ. дидактикалык толғаулар көбінесе қандай жырауларга
тән?
//"Қазтуған, Доспамбет;
// Асанкайғы, Шалкиіз;
// Марғаска, Жиембет;
// Шал, Көтеш
// Марғаска, Жиембет
- 71. Ортақ мотивті, вариантты туындыларға поэзиялық үлгілірдің кай
түрі жатады?
// шешендік-дидактикалық өлең-толғаулар;
// портрет өлеңдер;
// тұрмыстық өлеңдер;
// жаңылтпаштар
// эпостық жырлар.
- Асанқайғының "Бұ заманда не ғаріп?", " Еділ бол да Жайық бол" өлеңдері қай жанрға жатады?
// арнау
//дидактикалық өлеңдер
// портрет өлеңдер
// көне түркі поэзиясы мен көркем сөз үлгісі
// айтыс
- « Қазтуғанның "Бұдырайған екі шекелі", Доспамбеттің "Айнала бұлақ басы тең" өлеңдері қай жанрға жатады?
// арнау өлендер
// дидактикалық толғау өлеңдер
// портрет өлеңдер
// аталғаннын бәрі де
// айтыс
- 74. Осы кезеңде Қарындас, ауыр, байтақ сөздерінің қай мағыналары әдеби нормада тұрақты қолданылған?
// Қарындас сөзінің "туысқан рулас" , Ауыр сөзінің "күшті, мықты", Байтақ сөзінің -"ел, жұрт" мағыналары
// бұл сөздердін халықтық тілдегі мағыналары
// дұрыс жауабы жоқ
// алдындағы аталғандар
// туысқан
- ХҮ-ХҮІІ ғасырда тұйық етістік тұлғаларының кайсысы жиі қолданылған?
// -у тұлғасы
// - мақ тұлғасы
// екеуі де
// дұрыс жауабы жоқ
// -ү тұлғасы
- .Жыраулық мектептің ең соңғы және ірі өкілі кім?
// Жиембет
// Доспамбет
// Бұхар
// Қазтуған
// Ақтамберді
- ХҮІІІғ. тұрмыстық лексика қай жыраулардыц шығармаларынан
орыналады?
// Бұхар
// Қазтуған
// Шал
// Доспамбет
// Ақтамберді
- ХҮІІІ ғ. жыраулар поэзиясында бұйрық рай қандай тұлғамен
берілген?
// нольдік
// -ғын
// -ғыл
// -ң
// -у
- "Күлдір-күлдір кісінетіп, Күреңді мінер ме екенбіз.
Күдеріден бау тағып, Қамқаны киер ме екенбіз", Авторы кім?
// Доспамбет
// Жиембет
// Ақтамберді
// Қазтуған
// Бұхар
- "Түйе мойнын тұз кесер, Жігіт мойнын қыз кесер.
Сартылдаған сары аяз. Жылқының мойнын мұз кесер" Авторы кім?
// Ақтамберді
// Көтеш
// Тәтіқара
// Марғасқа
// Бұхар
- "Ай не болар күннен соң, Күн не болар айдан соң.
Құлпырып тұрған бәйшешек, қурай болар солған соң". Кімнің өлеңі?
// Дулат
// Шортанбай
// Шал
// Бұхар
// Тәттіқара
- "Орыспенен соғысып Басына мұнша көтерген, Жұртына жаулық
сағынба". Өлең кімге арналған?
// Есім ханға
// Жәңгір ханға
// Әбілхайырға
// Абылайға
// Бұхарға