Дайындық бағыты бойынша кәсіби пәндерді оқытуда бақылау-бағалау қызметі
Жоғары мектеп оқытушысының бақылаушы және түзетуші функциялары. Бақылау әдістері. Бақылау ұстанымдары: бақылаудың объективтілігі, оқытушының күйі мен психикалық процестерде имкульсивтікті болдырмау, білімді икем, дағдыны бағалауда рационалды критерилердің (сынның) болуы.
Семинарлық сабақтардың оқыту формасы туралы мағлұматтардың ежелгі тарихы бар. "Семинар" сөзінің өзі латынның "Seminarium" "көшет" (рассадник) алынған білімдерді тереңдету мен жаңғыртуға, дербес пікірлерге қабілеттері бар оқушылардың санасында "өсетін" (прорастающих) және оқытушыдан оқушыларға берілетін білімдердің "егіс" (посев) функцияларымен байланысты. Семинарлар ежелгі грек және римдік мектептерде пікірталастарды үйлестіру (сочетание) оқушылардың хабарландырулары, түсініктемелері мен қорытындылары ретінде өткізеді. Оқытудың бұл формасы ХVІI ғ.-дан Батыс Еуропада, ал ХIХ ғ.-дан Ресейлік университеттерде қолданылады. Семинарлық сабақтар тәжірибелік сипаты болатын және қандай да бір ғалымның жетекшілігімен студенттердің тәжірибеде пәннің теориялық курсын, ғылыми зерттеу әдісін меңгеру мектебін білдіретін.
Қазіргі кезде жоғарғы оқу орнында (ЖОО) семинар гуманитарлық және техникалық ғылымдар бойынша тәжірибелік сабақтардың негізгі түрі болып табылады. Ол студенттерде ғылыми ойлау мәдениетінің даму құралын білдіреді. Семинар пәнді тереңдетіп оқу, ғылыми танымның әдістемесін меңгеру үшін арналған. Семинарлық сабақтын басты мақсаты – студенттерге оқитын саласының ерекшеліктеріне қатысты теориялық білімді қолданудың дағдылары мен ептілігін меңгеру мүмкіндігін қамтамасыз етеді. А.М. Матюшкин бойынша семинарда келесі педагогикалық міндеттер шешіледі:
а) сәйкес білімнің тілін меңгеру;
б) анықтамаларды, түсініктерді, тұжырымдамаларды пайдалану дағдылары;
в) зияткерлік (интеллектуальных) міндеттер мен мәселелерді қою және шешу, жоққа шығару, өз көзқарасын қорғау дағдылары мен ептілігіне ие болу.
Одан басқа семинарлық сабақтын барысында оқытушы келесі міндеттерді шешеді:
Заманауи ЖОО семианрлық сабақтын 3 типі аса таралған:
Просеминар – семинарға дайындайтын сабақтар, бірінші курста өткізіледі. Мақсаты – студенттерді өзіндік жұмыстын спецификасымен, әдебиетпен, алғашқы қайнар көздерімен, олармен жұмыс істеу әдістерімен таныстыру. Тәжірибенің көрсетуі бойынша, бірінші курс студенттері бірнеше қайнар көздерімен жұмыс істей алмайды және ұсынылатын әдебиет тізімін оқып қажетті материалды қалай іріктеп алуды, оны максимальді жинақтап (синтезеуге) және тақырыпқа сәйкес баяндап беруді білмейді. Сондықтан әдебиетпен жұмыс істеуге, материалды шығармашылық өңдеуге дағдыларын дамытуға ерекше назар аудару керек. Пікірсайыстағы екінші кезең – белгілі бір тақырыптарға рефераттарды дайындау, оларды пікірсайысқа қатысушылармен оқу және талдау, жетекшінің қорытындысы.
Пән оқуы тест түріндегі емтиханмен аяқталады. Ол үшін міндетті түрде барлық жоспарланған тапсырмаладды орындау керек. Әр тапсырма 0-100 балмен бағалады.
Жіберу рейтингі барлақ ағымда орындалған тапсырмалардан алынған бағалардың орташа мәніне тең болады. Қортынды бақылауға пән бойынша жоспарланған тапсырмаларды орындаған, 50 балдан кем емес бағасы бар студент жіберіледі.
Студенттің пән бойынша жетістігі И - қортынды көрсеткішпен бағаланады. Ол РД Жіберу рейтингі және Е емтихан салмақтары ескерілген бағалардан шығарылады:
И = РД*0,6 + ИК*0,4
Бағалар салмақтары жыл сайын унивверситеттің Ғылыми кеңесінде тағайындалады: РД 0,6 кем емес, ал ИК 0,3 кем емес. Бағасында жетекшінің пікірі ескертіледі
Курстық жұмыс (жоба) комиссия алдында қорғаланады, бағалары студенттердің комиссияға көрсеткен біліммен біліктеріне және жетекшілерінің бағасына байланысты болады.
Студенттің қортынды бағасы саналады егер пән бойынша жіберу рейтингісінде және қортынды бағасында балдары жеткілікті болады. Егер студент себепсіз қортынды бағалау шарасына қатыспаса оған «жеткіліксіз» деген баға койылады.
Емтихан және аралық бағалау нәтижесі тапсырған күні немесе ертеңінде студенттерге жеткізіледі. Барлық бағалауда әрқашан 0-100 балдық шкала қолданылады.
Пән бойынша студенттердің жетістіктері, яғи білімдері, біліктері, дағдылары, құзыреттілігі әріптік, оған сәйкес сандық және қалыптасқан бағалау жүйсімен айқындалады
|
Әріптік жүйе |
Оған сәйкес сандық эквивалент |
Балддық көрсеткіштер |
Қалыптасқан бағалар |
|
A |
4,0 |
95-100 |
өте жақсы |
|
A- |
3,67 |
90-94 |
|
|
B+ |
3,33 |
85-89 |
жақсы |
|
B |
3,0 |
80-84 |
|
|
B- |
2,67 |
75-79 |
|
|
C+ |
2,33 |
70-74 |
жеткілікті |
|
C |
2,0 |
65-69 |
|
|
C- |
1,67 |
60-64 |
|
|
D+ |
1,33 |
55-59 |
|
|
D |
1,0 |
50-54 |
|
|
F |
0 |
0-49 |
жеткілісіз |
Өлшемдік бағалау - құзырлық жолына талап және ресурс
ӘРБІР бақылау, ӘРБІР пәннің тақырыбы бойынша қорытынды жұмыс
1.білім
2.ойлау
3.коммуникация
4.өмірде қолдануы
Өзін-өзі бағалау үшiн қолдануға болады:
Бағалау нәтижелерін есепке ала отырып сабақ беру әдіс-жолдарына түзету енгізу
бола алады.
Үлгілі бағалау - интерактивті сабақ берудің керекті құрамдас бөлігі болып табылады. Оның нәтижесінде:
Үлгілі бағалау жолындағы барьерлер
-Оқудағы жетістіктерді бағалаудың орнына тәртібін бағалау
-Оқушының өзін-өзі бағалауы мен оқытушының бағалауы арасындағы айырмашылықтарды түсiнбеу
-Оқушылар өзін-өзі бағалауды қалай өткiзу керек екендігін түсінетінін кү
-Бақылау жүйесi тек қорытынды бағалау үшiн қана жасалғандығына сенiмдiлiк.
-Бағалау процесі - қазiргi сабақ берудің және оқудың ең маңызды элементтерiнiң бiрi
-Дұрыс бағалауларды ұйымдастырудан көп жағдайда ұйымның оқу процесін басқару тиiмдiлiгі тәуелдi болады
-Оқу нәтижелерiн бағалау процесі үлгілі және жиынтық бағалаудан тұрады үлгілі бағалау мен сабақ беру ажырамас
Оқу мақсаты – бағалау құралдары:
-Сыни ойлаудың құрылуы, пікірлердің құрылуы (дәлелдеме, рефлексия, бағалау, ой тұжырымы және т.с.с.)
-Мәселелерді шешу / жоспарлау (мәселенi анықтамасы немесе қойылымы, мәлiметтердi жинау және талдау, интерпретация, тәжірибелерді жоспарлау, теория және мәлiметтерді қолдану және т.с.с.)
-Іс-әрекеттерді орындау / операцияларды, техникаларды көрсету (есептеу, мәтiндермен жұмыс, жабдықтарды қолдану, процедураларды орындау, хаттамаларды толтыру, нұсқауларды орындау)
-Басқару/дамыту (өзiн-өзi басқару және өздiгiнен даму) (жеке және кооперативтiк жұмыстың дағдылары, өз оқуы және дамуына жауапкершiлiк, жеке оқу қажеттiліктерін диагноздау қабілеті, тайм-менеджментті жүзеге асыру, өзін-өзі бағалау үшін оқу ресурстарын iздестiру және )
-Бiлiм көрсету / түсіну (қайта айту, сипаттама, тiзiм, айырып тану, мазмұндама және)
-Өңдеу / материалдарды жасау (жобалау, көру, өнертабыс, жасау, орындау және)
-Коммуникация, өзара әрекеттесу (сөздей, сөздей емес, жазбаша, ауызша, топтық коммуникацияның дағдылары, дәлелдеме, қорғаудың дағдылары, келiссөздер, презентациялар, интервью алу және).
Педагогикада оқу-тәрбие әрекетін тексеру проблемасын талдауға ерекше назар аударылған.
Бұл жұмыстың негізгі жақтары ретінде:
- оқу-танымдық әрекеттің ерекшелігі;
- еңбек нәтижелерін үнемі тексеру және бағалау қажеттігі;
- тексерудің оқытушылық және тәрбиелеушілік сипаты;
- білім беру міндеттері мен сипаттамасын ескеру;
оқу пәнінің жіктемесі мен оның міндеттерін ескеру;
- оқу процесін ұйымдастыру мен сипаттамасын тексерудің тығыз байланыстылығы;
Бұл жағдайлар педагогика бойынша болашақ мұғалімдердің оқу-танымдық әрекетін тексеруді ұйымдастыруды анықтайды.
Тексеру материалы ретінде мыналар қызмет етеді: студенттердің педагогика бойынша теориялық білімі, бұл білімдерін мектептегі шынайы педагогикалық процесте пайдалана білу іскерлігі, оқушылар әрекетінің әр түрін ұйымдастыра білу іскерлігі.
Тексеруді ауызша және жазбаша формада жүргізуге болады. Бұл практикалық тапсырмалардщы орындау, педагогикалық есептер және жағдаяттарды шешу, әзірлеген сабақ фрагменттерін немесе тәрбиелік шараларды жүргізу және т.б. түрінде болуы мүмкін.