Алғашқы тұтас эволюциялық тұжырымдаманы Ж. Б. Ламарк ұсынған. Ол эволюциялық процестің жолдарын, оның нәтижелерін сипаттады, организмдердің қоршаған ортамен байланысын көрсетті, бірақ эволюцияның себептері мен қозғаушы күштерін дұрыс түсіндіре алмады. Қазіргі биологияның дамуына негіз болған эволюциялық теорияның негізін салушы – Ч. Дарвин. Оның іліміне сәйкес:

-  эволюцияның алғышарты – тұқым қуалайтын өзгергіштік;

- қозғаушы күштері – тіршілік пен табиғи сұрыпталу үшін күрес;

- нәтижелері – организмдердің қоршаған орта жағдайларына бейімделуі және түрлердің алуан түрлілігі.

Генетикамен, экологиямен және басқа ғылымдармен Дарвин теориясы синтезінің нәтижесі ХХ ғасырда эволюцияның синтездік теориясының қалыптасуы болып табылады.

ХІХ ғасырдың екінші жартысында Ч. Дарвиннің эволюциялық идеялары бүкіл әлем ғалымдары арасында кең таралып, қолдауын тапты. Дарвиннің теориясы айтарлықтай кеңейтілді және ол оның көптеген ізбасарларының еңбектерімен толықтырылды, осылайша классикалық дарвинизм қалыптасты. Алайда, ХХ ғасырдың басында генетиканың қарқынды дамуы осы саладағы көптеген мамандардың Дарвиннің ілімін сынай бастауына әкелді. Эволюциялық теорияның одан әрі дамуы үшін өз жаңалықтарының маңыздылығын дұрыс бағалай алмай, олар оны генетикамен салыстырып, түрдің түзілуіндегі табиғи сұрыпталудың шығармашылық рөлін жоққа шығарды. Сонымен, кейбір зерттеушілер жаңа түрлердің пайда болуы тек мутацияның нәтижесі деп санайды, ал басқалары түрдің түзілуін бұрыннан бар гендердің «сәтті» комбинацияларының пайда болуымен түсіндіреді және т. б. Бұл классикалық дарвинизм дағдарысының себебі болды.

Дарвинизм мен генетика арасындағы қарама-қайшылықты эволюцияның синтездік теориясы жеңді. «Синтездік» атауы бұл теорияның қалыптасуына дарвинизм мен генетика, экология, цитология, молекулалық биология және т. б. – бірқатар биологиялық ғылымдардың жетістіктерінің синтез нәтижесі болғандығына байланысты. Эволюцияның синтездік теориясын құру арқылы Ч. Дарвиннің ілімі берік ғылыми негізге ие болды. Негізгі ережелері ХХ ғасырдың ортасында тұжырымдалған эволюцияның синтездік теориясы қазіргі уақытта дамып, жаңа ғылыми мәліметтермен толықтырылуда.