Қорғалатын табиғи аумақтар табиғи объектілердің әртүрлі ерекшеліктерімен, олардың мәртебесімен және салынған құрылыс аумағында болуымен белгілі бір түрлер мен санаттарға бөлінеді:

- табиғи мемлекеттік саябақтар;

- табиғи, қол тимеген қалыптағы қорықтар;

- тірі табиғат ескерткіштері;

- ұлттық саябақтар;

- дендрарийлер мен ботаникалық бақтар;

- емдеу және сауықтыру курорттары.

Белгілі бір жерлерде жергілікті өзіндік басқарманың жарлықтары ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың басқа санаттарын белгілей алады, бұл белгілі бір белгілермен ерекшеленетін негізгі аумақтың түр тармағы ретінде есептеледі.

Мемлекеттік табиғи қорық – табиғатты қорғау және ғылыми мекеме мәртебесі бар ерекше қорғалатын табиғи аумақ, оның мақсаты: оның аумағындағы табиғи процестер мен құбылыстардың, өсімдіктер мен жануарлар әлемі объектілерінің, өсімдіктер мен жануарлардың жекелеген түрлері мен қауымдастықтарының, типтік және бірегей экологиялық жүйелердің табиғи барысын сақтау мен зерттеу және оларды қалпына келтіру болып табылады.

Табиғи ескерткіштері – бұл адам күшімен қайта құру мүмкін емес ерекше табиғи нысандар.

Табиғи қорықтар – құрып кету қаупі төнген өсімдіктер мен жануарлардың сақталуы және қалпына келтірілуі тиіс ерекше қорғалатын табиғи аумақ.

Қорықшалар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар ретінде әртүрлі мәнге ие:

1) ландшафты – табиғи кешендерді қалпына келтіру үшін жасалған;

2) биологиялық – олардың аумақтарында биолог ғалымдар жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктерді сақтауға және көбейтуге тырысады;

3) палеонтологиялық – мұнда қазба объектілері ерекше қорғалады;

4) гидрологиялық – су объектілерін, көлдерді және суқоймаларын сақтауға негізделген.

Ұлттық саябақтар – ерекше табиғи, эстетикалық немесе мәдени құндылыққа ие жерлер, ғылыми бақылаулар үшін, сондай-ақ адамдардың мәдени демалысы үшін пайдаланылады.

Ботаникалық бақтар өсімдіктердің сирек кездесетін және жойылып кету қаупі төнген түрлерін сақтауға арналған. Сонымен қатар, олар жойылып кету қаупі төнген түрлерді қорғауға бағытталған түрлі эксперименттер жүргізеді.

Дендрарийлер ағартушылық мақсатта қолданылады. Олардың аумағында адамдарға таңғажайып ағаштар, бұталар мен шөптердің әртүрлі түрлерін айтып, көрсететін танымдық экскурсиялар бар.